Papa Francis öldü

Vatikan, Katolik dünyasının ruhanî lideri Papa Francis'in bu sabah öldüğünü duyurdu.

Kardinal Kevin Ferrell, “Bu sabah saat 07.35'te Roma Piskoposu Francis, Baba'nın evine döndü. Tüm yaşamını Rab'bin ve Kilisesinin hizmetine adamıştı” dedi.

Kardinal Ferrell, “Bize İncil'in değerlerini sadakatle, cesaretle ve evrensel sevgiyle, özellikle de en yoksullar ve en dışlanmışlar için yaşamayı öğretti” diye ekledi.

Kardinal Ferrell, “Rab İsa'nın gerçek bir öğrencisi olarak verdiği örnekten dolayı büyük bir minnettarlıkla, Papa Fransuva'nın ruhunu Bir ve Tribün olan Tanrı'nın sonsuz, merhametli sevgisine emanet ediyoruz” dedi. 

Roma Katolik Kilisesi'nin ilk Latin Amerikalı lideri olan Papa Francis, 88 yaşındaydı ve kısa bir süre önce ciddi bir çifte zatürre atlatmıştı.

Kardinal Kevin Ferrell, Vatikan'ın televizyon kanalında yaptığı açıklamada, “Sevgili kardeşlerim, Kutsal Babamız Francis'in ölümünü derin bir üzüntüyle duyurmak zorundayım” dedi.

Görevde sadelik

Papa Francis, gerçek adıyla Jorge Mario Bergoglio, 13 Mart 2013'te Papa seçildi ve yoksullara ilgisiyle tanınan Arjantinli din adamını bir yabancı olarak gören pek çok Kilise gözlemcisini şaşırttı.

Papa Francis, görevine sadeliği yansıtmaya çalıştı ve “psikolojik sağlığı” için bir cemaat ortamında yaşamayı tercih ettiğini söyleyerek, selefleri tarafından kullanılan Apostolik Saray'daki süslü Papalık dairelerini kullanmadı.

Çocukları cinsel istismar skandalı nedeniyle saldırı altında olan ve Vatikan bürokrasisindeki iç çekişmelerle parçalanmış bir Kilise devralan papa Francis, düzeni yeniden tesis etmek için çalıştı.

Ancak kendisini aziz gelenekleri yıkmakla suçlayan muhafazakârların şiddetli eleştirileriyle karşılaşan Papa Francis, ayrıca 2000 yıllık Kilise'yi yeniden şekillendirmek için çok daha fazlasını yapması gerektiğini düşünen ilericilerin de öfkesini çekti.

Barışı teşvik

Papa Francis, kendi içindeki muhalefetle mücadele etse de, yorulmak bilmeden dinler arası diyaloğu ve barışı teşvik ettiği ve göçmenler gibi ötekileştirilenlerin tarafını tuttuğu için birçok yurt dışı seyahatinde büyük kalabalıkları kendine çekerek “küresel bir süperstar” haline geldi.

Papa Francis, modern zamanlarda eşi benzeri görülmemiş bir şekilde selefi Papa Benedictus’un 2013'teki şok istifasının yeni bir Papa için yolu açmasının ardından Kutsal Makam’a geldi.

Muhafazakâr davanın kahramanı Papa Benedictus Aralık 2022'de öldü ve nihayet Papa Francis'i papalık sahnesinde yalnız bıraktı. 

Papa Francis, Şubat 2025 itibariyle bir sonraki Papayı seçecek olan kardinal seçmenlerin yaklaşık yüzde 80'ini atayarak, gelenekçilerin güçlü tepkisine rağmen halefinin ilerici politikalarını sürdürme olasılığını arttırdı.

Yeni Papa nasıl seçilecek?

Papa Francis bu sabah hayatını kaybetmesinden sonra Vatikan'da "sede vacante" (boş makam) dönemine girildi.

Papanın cenaze töreninden yeni Papa seçimine kadar çeşitli yasalar ve düzenlemelerle belirlenen sıkı kurallarla idare ediliyor.

Papanın ölümünün ardından dört-altı gün içinde cenaze töreni yapılması öngörülüyor.

BBC’nin aktardığına göre, Papalık (Apostolik) sarayında yaşamamak gibi tercihleriyle basit bir yaşam mesajı veren Papa Francis’in cenaze töreni de önceki Papalara kıyasla daha sade olacak.

Papa Francis, 2024'te aldığı kararla Papaların cenaze törenini sadeleştirmiş ve bazı duaları kısaltmıştı.

Defin işleminden önce Papanın naaşı Vatikan'daki San Pietro Bazilikasında ziyarete açılacak. Eskiden olduğu gibi naaş tabutsuz olarak ve yüksek bir katafalkta değil, tabutun içinde sergilenecek.

Ayrıca Papanın naaşını üç farklı ağaç türünden yapılmış üç tabuta yerleştirme geleneği de son bulacak ve Papanın camsız bedeni ahşap ve çinkodan yapılmış tek bir tabuta konacak.

Papa Francis, 100 yıldan uzun süredir Vatikan'a gömülmeyen ilk Papa olacak. Roma topraklarındaki Santa Maria Maggiore Bazilikasına özel bir bağlılığı olan Papa, sağlığında mezarının da burada olacağını açıklamıştı.

1914'ten bu yana tüm papalar, Vatikan'daki San Pietro Bazilikasının altındaki "Vatikan Mağaralarına" gömülmüştü.

Konklav nedir?

Papalık makamının boş olduğu anlamına gelen “sede vacante” döneminde Vatikan'ın idari işlerini Camerlengo (baş mabeyinci) Kardinal Amerikalı  Kevin Ferrell yürütecek.

Papanın ölümünü de  bu sabah Kardinal Ferrell açıklamıştı.

En kıdemli kardinal olan ve “Dekan Kardinal” unvanına sahip Giovanni Battista Re, yeni Papa seçimi (konklav) için dünya çapındaki tüm kardinalleri Roma'ya çağıracak.

İstisnaî bir durum olmaması halinde, “sede vacante” dönemine girilmesinden sonraki 15-20 gün içinde, ritüelleri, gizemli atmosferi ve entrikalarıyla romanlara, filmlere ilham veren Papa seçimi (konklav) başlayacak.

Konklav terimi, Latincede anahtarla kilitlenmiş anlamına gelen “cum” ve “clave” sözcüklerinden geliyor. Papa seçimi, gerçekten de, Vatikan'daki Sistine Şapeline seçici kardinallerin anahtarla kilitlenmesiyle yapılıyor.

Konklav oylamaları boyunca kardinaller Vatikan surları içindeki Casa Santa Marta misafirhanesinde konaklayacak. 1990'larda bu iş için inşa edilen misafirhane, konklav dönemi dışında otel olarak da kullanılıyor. 

Papa Francis, kendisinden önceki Papaların aksine Papalık (Apostolik) Sarayı'nda kalmak yerinde Casa Santa Marta'da yaşamayı tercih etmişti.

En uzun seçim 1006 gün sürmüştü

Konklav döneminde Casa Santa Marta'da olağanüstü güvenlik önlemleri ve dış dünyayla iletişimin önlenmesi amaçlı tedbirler alınacak.

Seçici kardinallerin seçim süresince etki altına girmesini önlemek amacıyla dış dünyayla iletişimleri kesilecek.

Seçici kardinaller dualar, ilahiler eşliğinde Sistine Şapeline girdikten sonra ayin yöneticisi, Latince olarak, "extra omnes" (herkes dışarı) duyurusu yapacak. Bu andan itibaren kardinaller Sistine Şapeline kilitlenecek ve oy verme işlemi başlayacak.

Papa'nın fotoğrafı yanında bir kırmızı gül

Son 100 yılda, en kısa konklav, iki günde üç oylamayla biten 1939 yılındaki Papa seçimiydi. En uzunu ise, dört günde 11 oylama yapılan 1958 yılı seçimiydi.

1958'deki zorlu seçimi Kardinal Angelo Giuseppe Roncalli kazanmıştı. 23’üncü  Giovanni ismini alan Roncalli, Türkiye'de de görev yapmış olması nedeniyle "Türk Papa" olarak da anılıyordu.

Tarihin en uzun papa seçimi ise, 1006 gün süren ve 1271 yılında sonuçlanan seçimdi.

Viterbo kentinde yapılan bu seçim, aynı zamanda teknik olarak ilk konklav oldu, çünkü kardinallerin uzun süre anlaşamaması üzerine sarayın salonuna kilitlenmeleriyle bu gelenek başladı. 

Kardinalleri uzlaşmaya zorlamak için Viterbo'daki Papalık Sarayı'nın çatısının kısmen söküldüğü bilgisi de mevcut.

Üçte iki oy aranıyor

Konklav'da 80 yaş altındaki kardinaller oy kullanacak. Halen oy kullanma hakkına sahip kardinal sayısı 136 ile rekor seviyede yüksek!

Papa seçimi için seçici kardinallerin üçte ikisinin oyu gerekiyor. Ancak ilk 34 tur oylama sonrasında hâlâ bir Papa seçilememişse son turda en fazla oyu alan iki aday arasında oylama yapılıyor.

Papalık seçiminde resmî olarak adaylar bulunmuyor.

Teknik olarak, Papa seçilmek için bekâr erkek ve Katolik olmak dışında bir şart bulunmasa da Papalar geleneksel olarak seçime katılan kardinaller arasından seçiliyor.

Bu geleneğin dışındaki bir örnek, 13’üncü yüzyılda yaklaşık iki yıl boyunca bir Papa seçilememesi üzerine kardinallerin, rahip seviyesindeki keşiş Pietro da Morrone'yi Papa ilan etmesiydi. 5’inci Celestino adını alan bu Papayı istisnaî kılan bir diğer özelliği de birkaç ay sonra istifa etmesiydi. 

Siyah duman, beyaz duman

2013'teki son konklav, 12 Mart'ta 17.33'te "extra omnes" anonsuyla başlamış, ilk siyah duman aynı gün 19.41'de görülmüştü. 13 Mart'ta, saat 19.06'da ise beyaz duman çıkmasıyla yeni Papa seçildiğinin haberi verilmişti.

Siyah duman-beyaz duman ritüeli, seçim sonucunu Vatikan'daki San Pietro Meydanında yeni Papanın seçilip seçilmediğini gösteren ilk işaret. Sistine Şapelinin çatısındaki bacadan siyah duman çıkması gerekli çoğunluğun sağlanamadığı, beyaz duman ise yeni Papanın seçildiği anlamına geliyor.

Dumanlar, oturumların sonunda oy pusulalarının ve belgelerin yakılmasıyla elde ediliyor. Geçmişte beyaz duman, kağıtların ıslak samanla birlikte yakılmasıyla elde edilirken 2005'ten beri duman renklerini daha net ayırt etmek için yardımcı maddeler de kullanılıyor.

Oy pusulaları 1939 konklavından bu yana, dökme demirden yapılmış, silindir şeklinde bir metre yüksekliğindeki, 0,45 metre çapındaki sobada yakılıyor. 2005'te bu sobanın yanına, dumanın görünürlüğünü artırmak için duman fişeği yerleştirilen ayrı bir cihaz eklendi.

Habemus Papam

Bacadan beyaz duman çıkması, seçici kardinallerin bir aday üzerinde gerekli oy çoğunluğuna ulaştığı ve bu adayın da Papalık görevini kabul ettiği anlamına geliyor. Yeni Papaya hemen ardından, bu görevde kullanmak istediği isim soruluyor.

Ardından yeni Papa, üç farklı ölçüde beyaz papa kıyafetlerinin bulunduğu odaya götürülüp giydiriliyor.

Bu odaya, Papalık kıyafetleriyle özdeşleşen makamın ağırlığının yarattığı duygusal yükten dolayı "ağlama odası" da deniyor.

Yeni Papa kardinallerin bağlılık yemini ve duanın ardından San Pietro Bazilikasının merkez locasının balkonundan halka takdim ediliyor. "Habemus Papam" (bir papamız var) anonsuyla yeni Papanın kimliği duyuruluyor.

Ve 1,3 milyar Katolike ruhanî liderlik edecek yeni Papa balkondan ilk "Urbi et orbi" (şehre ve dünyaya) konuşmasıyla sesleniyor.