2020 Tokyo Olimpiyatları, bir yıl ertelendi ve olağanüstü küresel salgın koşulları altında seyircisiz olarak başladı. Ancak tarihte, bundan çok daha sorunlu Olimpiyatlar da var. Mesela Berlin 1936 ya da Münih 1972.
2020 Tokyo Olimpiyatları, pandemi nedeniyle bir yıl ertelendikten sonra uzun bir belirsizlik döneminin ardından çok özel küresel salgın koşulları altında ve tarihin ilk seyircisiz Olimpiyat Oyunları olarak nihayet başladı.
Pandemi nedeniyle önce yabancı ülkelerden seyircilerin yarışmaları izlemesi yasaklanırken, oyunların başlamasına az kala Japon seyircilerin de yarışmaları izlemesine izin verilmeyeceği açıklandı.
Daha sonra da Olimpiyat köyünde kalan sporcular arasında koronavirus vakalarının tespit edilmesi de can sıkıcı oldu.
Ancak Tokyo Olimpiyatları sorunlu ilk Olimpiyatlar değil ve bunların tarihte birçok örneği var.
Mesela…
Berlin, 1936
Nazilerin iktidara gelmesinden üç yıl sonra Almanya’nın başkenti Berlin, büyük bir tantanayla Yaz Oyunlarını düzenler. Adolf Hitler, bu Oyunları Nazi rejiminin ve ideolojisinin vitrini haline getirmek peşindedir.
Olayı büyütmek için ünlü Alman aktris ve yönetmen Leni Riefenstahl’ın kamerasına başvurulur ve Riefenstahl, 1936 Berlin Olimpiyatları hakkında iki bölümlük bir film çeker. Hitler, ayrıca, antik çağlardan ilham alan ve bugün hâlâ geçerliliğini koruyan bir uygulama olan Olimpiyat meşalesinin sırayla taşınmasına karar verir.
İspanya İç Savaşı'na taraf olan Cumhuriyetçiler de o sırada karşı bir Olimpiyat düzenlemeye kalkışır. Bu “karşı-oyunlara” kadın sporcular, amatör sporcular ve hatta sömürgeleştirilmiş ülkelerden gelenler katılacaktır. Spor yarışmalarının yanı sıra resim, heykel, fotoğraf, edebiyat ve tasarım etkinlikleri de düzenlenecektir.
Fransa, 1.500 sporcuyla bu oyunların onur konuğudur, ancak General Franco’nun askerî darbesiyle bu oyunlar yapılamaz.
Fransız sporcuların bazıları İspanya’da kalarak Cumhuriyetçilerin yanında mücadeleye katılır, diğerleri de Berlin Olimpiyatlarına gider ve Hitler’in önünden geçerler.
Şimdi cevaplanması gereken hassas bir soru vardır. Bir spor yarışmasında faşist bir diktatör nasıl selamlanacaktır? Olimpiyat selamı, Hitler’in öne doğru uzanan kol hareketinden oluşan Nazi selamına benzer. Oyunlara katılan kafilelerin çoğunluğu başını çevirmeyi, asker selamı vermeyi ya da hiç selam vermemeyi tercih eder. İngiltere ve ABD heyetleri, Hitler’in bulunduğu tribüne gelince başlarını çevirirler. Fransa, Yunanistan, İtalya ve Kanada Olimpiyat selamı verir ve bu Alman seyirciler tarafından destek jesti olarak görülür ve alkışlanır.
Tarih, bu Olimpiyatları, Afrikalı-Amerikalı atlet Jesse Owens’ın dört altın madalyasıyla hatırlayacaktır ama Nazi Almanya’sı da 89 madalya kazanarak birinci sırada olacaktır.
1940 Olimpiyatları
Berlin’den sonra Tokyo 1940’ta Olimpiyatları düzenleyecektir, ancak Japonya 1937’de Çin’i işgal ettiği için bütün dikkati savaşa odaklıdır ve Olimpiyatları düzenlemekten vazgeçer.
Finlandiya’nın başkenti Helsinki, Tokyo’nun yerine Olimpiyatları düzenlemesi için seçilir. Ancak Sovyetler Birliği 1939’da Finlandiya’yı işgal ettiği için Helsinki de vazgeçer.
Sonunda bütün Dünya savaşın karanlığına düştüğü için 1940 Olimpiyatları iptal edilir. Olimpiyatların ilk kez iptal edilmesi değildir bu. Berlin’de düzenlenmesi gereken 1916 Olimpiyatları da Birinci Dünya savaşı nedeniyle yapılamaz. 1944 Olimpiyatları da yine savaş nedeniyle düzenlenmez.
Münih, 1972
5 Eylül 1972, saat sabah 04.30… Sporcu kıyafetleri giyinmiş sekiz kişi, Münih Olimpiyat köyüne sızar. Kanada heyeti, onları sporcu sanarak köye girmelerine yardım eder. Aslında bunlar sporcu değil, Filistinli Kara Eylül örgütünün adamlarıdır. Spor çantalarında tabanca, tüfek ve el bombaları vardır. Grup bir binaya girer ve İsrail heyetinin kaldığı apartmanlara yönelir. Burada direnmeye çalışan iki İsrailli sporcuyu hemen öldürürler ve dokuz İsrailli sporcuyu rehin alırlar. Saat 05.00 olduğunda Alman polisine taleplerini iletirler. İsrail’de tutuklu bulunan 236 Filistinli ile Almanya’da tutuklu olan Kızıl Ordu Fraksiyonu liderlerinden Andreas Baader ve Ulrike Meinhof’un serbest bırakılmasını isterler. Aksi takdirde, her saat başı bir İsrailli sporcuyu öldürüp pencereden atacaklarını söylerler.
Oyunlar, polisle yapılan müzakereler sırasında, hiçbir şey olmamışçasına devam etmektedir. Kara Eylül mensupları, sonunda Mısır’a gitmek için uçak talep ederler. Alman makamları, bunu kabul eder; rehineleri havaalanında kurtarmayı tasarlamaktadırlar. Düzenlenen operasyon felâketle sonuçlanır. Dokuz rehine, beş terörist ve bir Alman polisi ölür.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi Başkanı Avery Brundage, bir anma töreni düzenler, Olimpik hareketin gücünü selamlar, Oyunların devam etmesi gerektiğini söyler ancak öldürülen sporculardan hiç söz etmez.
Oyunlar, yeniden başlar ve hiçbir şey olmamış gibi devam eder. Batı Almanya-Macaristan futbol maçı sırasında taraftarlar, “17 ölü unutuldu mu?” yazan bir pankart açarlar. Güvenlik görevlileri, pankarta el koyar ve taraftarları staddan çıkarır.
Moskova, 1980
1980 yılında Sovyetler Birliği Moskova’da Olimpiyatları düzenleyecektir ama kendisi de Afganistan’ı işgal etmektedir ve beklediğinden daha zorlu bir direnmeyle karşılaşır. Bu duruma öfkelenen 66 ülke Moskova Oyunlarını boykot eder. Aralarında ABD, Afganistan’da mücahitleri destekleyen Çin ve çok sayıda Müslüman ülke de bulunmaktadır. Boykotçu ülkeler arasında Türkiye de vardır. Bazı ülkeler, Oyunlara katılır ama prensip olarak boykotu desteklediklerini açıklarlar. SSCB de buna misilleme olarak, o ülkelerim millî marşlarını çalmamayı ve bayraklarını direğe çekmemeyi seçer. Bu karar, zaman zaman garip sahnelere yol açar. Bazı madalya törenlerinde ülkelerin bayrakları yerine üç ayrı Olimpiyat bayrağının direğe çekildiği olur.
Los Angeles, 1984
Moskova Olimpiyatlarının boykot edilmesine cevap vermek isteyen Sovyetler Birliği, Los Angeles Oyunlarını boykot etmeye kalkar. Sebep ise “şovenist hisler ve ABD’de meydanlarda açıkça sergilenen anti-sovyet histeri”dir. Aralarında Afganistan, Küba, Kuzey Kore ve Vietnam gibi ülkelerinde bulunduğu toplam 15 ülke, Sovyetler Birliği’nin yanında yer alır.
Garip olan şey de 1080 Olimpiyatlarını boykot eden İran ve Arnavutluk’un 1984 Olimpiyatlarını da boykot etmesidir. Sovyetlerin girişimine rağmen Los Angeles Oyunlarına 140 ülke katılır ki bu da 1896’ta düzenlenmeye başlayan Modern Olimpiyatların tarihinde katılımcı ülke sayısı bakımından rekordur.
