Japonya: Eski Başbakan Abe'ye suikast

Eski Japonya Başbakanı Shinzo Abe, Nara şehrindeki bir seçim çalışması sırasında suikaste uğradı. Hastaneye kaldırılan Abe'nin hayati bir belirti göstermediğini belirtildi. 

Japon kamu yayıncısı NHK'nın bir muhabiri, iki silah sesi duyduğunu ve ardından Abe'yi kanlar içinde yerde yatarken gördüğünü söyledi. Abe, olay sırasında, parlamentonun üst meclisi için 10 Temmuz'da yapılacak seçimler öncesinde sokakta bir propaganda konuşması yapıyordu.

NHK, polis kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Abe'nin muhtemelen bir pompalı tüfekle arkadan vurulduğunu bildirdi. NHK, olay yerinde bir kişinin yakalandığını bildirdi.

Japonya'nın en uzun süre görev yapan başbakanı olan Abe, 2006'dan 2007'ye ve yine 2012'den 2020'ye kadar görevde kaldı. 67 yaşındaki Abe sağlık sorunları nedeniyle 2020'de istifa etti.

Abe, kamu görevinden ayrılmasına rağmen, belki de Japonya'daki en önde gelen politikacılar arasında yer alıyor. Pazar günkü Japonya yasama meclisinin üst meclisinde yapılacak seçimler öncesinde Liberal Demokrat Parti için kampanya yürütüyordu.

Japon siyaseti için önemli bir isim

Times'te yer alan habere göre, Shinzo Abe, başbakanlıktan istifa ettikten sonra bile Japon siyasetindeki gücünü ve etkisini sürdüren bir politikacı. 

Japonya'yı ekonomik durgunluktan çıkarmayı amaçlayan bir dizi agresif para ve maliye politikası olan “Abenomics”i başlattı. Abenomics'in ilk yıllarında gösterdiği başarı, Abe'nin uluslararası itibarını yükseltti.

Japonya'nın pasifist anayasasının 126 milyonluk ulusun müttefiklerin yardımına koşmasına izin verecek şekilde yeniden yazılması için kampanya yürüttü. Ayrıca ülkenin ordusunun (teknik olarak Öz Savunma Gücünün) genişlemesini ve Çin'in bölgedeki yükselişine daha agresif bir tepki vermesini denetledi.

Ayrıca Japonya'nın dış ilişkilerini geliştirdi. İlk döneminde Abe, Hindistan, Avustralya ve ABD ile Çin'i dengelemek için Hint-Pasifik bölgesindeki deniz güvenliğini iyileştirmeyi amaçlayan dört yönlü bir ittifakı resmileştirdi.

Boynundan ve göğsünden vuruldu

Abe'nin kardeşi, Japon hükümetinde savunma bakanı olarak görev yapan Nobuo Kishi, saldırganın amacı ne olursa olsun saldırının affedilemez bir eylem olduğunu ekliyor.

Yetkililer daha önce Abe'nin boynundan ve göğsünden vurulduğunu ve ciddi bir iç kanama geçirdiğini söylediler Sağlık görevlileri, Abe'nin "kalp ve solunum fonksiyonları durmuş" (cardiopulmonary arrest) halde hastaneye kaldırıldığını ifade ediyor.  Resmi açıklamada bu durum doğrulanarak "cardiopulmonary arrest" olarak tanımlandı. 

Japonya hukuk sistemine göre, resmi olarak doktorlar tarafından açıklanana kadar "vefat" tanımı kullanılamıyor. 

Şüpheli gözaltına alındı

Yerel basında çıkan haberlere göre, polis Shinzo Abe'nin vurulmasıyla ilgili olarak olay yerinde 41 yaşındaki bir kişiyi gözaltına aldı. Tetsuya Yamagami'nin, Nara şehrinin yerlisi olduğu tahmin ediliyor. 

Görgü tanıkları, saldırının ardından güvenlik görevlilerinin hemen müdahale ettiğini söyledi. Saldırganın pompalı tüfek tarzı bir silahla ateş ettiği belirtildi. 

BBC'nin haberine göre, şüpheli yakalanırken çekilen fotoğraflar, saldırıda kullanılan silahın ev yapımı çift namlulu bir av tüfeğine benzediğini gösteriyor.

Yerel basın, şüphelinin, ülkenin donanma gücü Japonya Deniz Öz Savunma Kuvvetleri'nin eski bir mensubu olduğunu yazdı. 

Abe'nin ölümü resmen açıklandı
Japonya'nın eski Başbakanı Shinzo Abe vurulduktan sonra öldüğü resmen açıklandı. 

Japon yayın kuruluşu NHK , eski Japonya Başbakanı Shinzo Abe'nin batıdaki Nara kentinde kampanya sırasında vurulduktan sonra öldüğünü duyurdu.

NHK, ölümü 67 yaşındaki adamın göğsünden ve boynundan vurulmasından saatler sonra, resmi kaynaklara dayanarak ölümünü duyurdu. Yayın kuruluşu, Abe'nin iktidardaki Liberal Demokrat Parti'sindeki (LDP) kaynaklara atıfta bulundu.

Japonya'ya istikrarı geri getiren lider

Nara şehrindeki bir miting sırasında vurulduktan sonra hayatını kaybeden Shinzo Abe, Japonya'nın en uzun süre görev yapan başbakanıydı.

Straits Times'te yer alan analize göre, uzun bir liderlik değişikliği döneminden sonra ülkeyi istikrara döndürmesiyle en iyi hatırlanan isim oldu. 67 yaşındaki Abe'nin iki görevi vardı.

İlk olarak 2006'da 52 yaşında Japonya'nın savaş sonrası en genç başbakanı oldu, ancak skandallarla dolu bir görev yılının ardından sağlık sorunları nedeniyle istifa etti.

2007'de ayrılmasıyla ülkenin uzun yıllar içinde altı başbakana sahip olduğu bir istikrarsızlık dönemi başladı. 

Bu uzun süreli siyasi istikrarsızlık dönemi, Abe'nin 2012'deki seçim zaferiyle sona erdi. Görevdeki ikinci görevi sekiz yıl sürdü, 2020'de yine sağlıksız olduğunu öne sürerek istifa etti.

O sırada, zayıf bir fiziksel durumdayken yargı hataları yapma riskini alamadığını söyledi. Yıllardır peşini bırakmayan bir bağırsak hastalığı olan "ülseratif kolit" sorunundan muzdaripti

Abe, sekiz yıllık görev süresi boyunca Japonya'ya yenilenmiş bir güven duygusu verdi.

Nihon Üniversitesi siyaset profesörü Tomoaki Iwai, Ağustos 2020'de Financial Times'a verdiği demeçte, "Japon siyasetine istikrar getirdi ve Japonya'nın uluslararası varlığını artırdı" diyordu. 

Siyasi miras

Abe, Japonya'nın liderliğini üstlendikten sonra başlattığı yerel reformları ve bölgesel çekicilik saldırısını onurlandırarak 2013 yılında Straits Times Yılın Asyalısı ödülüne layık görüldü.

Halk arasında, benzeri görülmemiş parasal gevşeme ve düzenleyici reform yoluyla Japonya'nın zayıflayan ekonomisini canlandırdığı "Abenomics" politikalarıyla tanınıyordu.

Ekonomi politikaları Japonya'nın bir deflasyon döngüsünden kaçmasına yardımcı oldu. Ancak 2020'deki koronavirüs pandemisinden kaynaklanan küresel dalgalanma, ülkeyi durgunluğa sokarak, görevden ayrıldığı zaman elde ettiği kazanımları sildi.

Abe, başbakan olarak göreve geldiğinde, Japonya'nın en büyük ticaret ortağı Çin ile on yıllardır en düşmanca olan ilişkileri geliştirmek için de çalıştı.

Ancak 2013'te, yedi yıl içinde, savaşla bağlantılı tartışmalı Yasukuni Mabedi'ni ziyaret eden ilk Japon başbakanı oldu. Çin ve Güney Kore'den bir eleştiri bombardımanı geldi ve müttefiki ABD de bunu onaylamadı.  Tapınak, Pekin ve Seul tarafından Japonya'nın geçmişteki 'askeri saldırganlığının' sembolü olarak görülüyor.

2015 yılında, Japonya'nın II. Dünya Savaşı'nın 70. yıldönümündeki savaş zamanı eylemleri için özür dilemedi. Bunun yerine ülkenin gelecek nesillerinin sürekli özür dilemesi gerektiğini söyledi.

Abe, siyasi kariyeri boyunca, Tokyo'nun dünya savaşındaki yenilgisinden sonra ABD tarafından dayatılan Japonya'nın savaşı reddeden Anayasasını gözden geçirmeye çalıştı.

Japonya'nın tam teşekküllü bir orduya sahip olduğunu görme hayalini gizlemedi. 2014 yılında, giderek daha iddialı bir Çin ve istikrarsız bir Kuzey Kore'den gelen tehditler karşısında bir gerekliliği öne sürerek Anayasa'yı "toplu öz savunmaya" izin verecek şekilde yeniden yorumladı.

Ertesi yıl kabul edilen yasa, Japon birliklerinin silahlı saldırı altında müttefiklerin yardımıyla savaşmasını sağladı.

Abe, geçen ay The Economist'e yaptığı açıklamada, "Japonya ideal bir dünya hakkında konuşmayı sever. Ancak, tüm askeri meseleleri Amerika'ya bırakma konusundaki tavrımızı değiştirmeliyiz. Japonya, barış ve istikrar için sorumluluk almalı ve... bunu başarmak için Amerika ile birlikte çalışmalı" dedi. 

Abe, 2020 Olimpiyatları'nın Tokyo'ya alınması konusunda etkili oldu.  

2016'da Olimpiyat devir teslimi sırasında Nintendo video oyun karakteri Mario olarak göründüğünde uluslararası düzeyde sempati kazandı. Ancak pandemi nedeniyle bir yıl ertelenen Oyunlara başkanlık etme hayalini gerçekleştiremedi.

Hayatta kalan skandallar

Abe, kariyerine zarar veren skandalların üstesinden gelme yeteneğiyle de biliniyordu.

Abe, biri eşi Akie'nin ortaklarına sağlanan okullar için hükümetin şüpheli arazi tahsisleri nedeniyle yaşanan olmak üzere ikinci dönemi boyunca en az beş skandala karıştı.

Görevde karşılaştığı son skandal, özenle seçilmiş adalet bakanı Katsuyuki Kawai ve ikinci eşi Anri'nin Haziran 2020'de Üst Meclis seçimlerinde oy satın alma suçlamasıyla tutuklanmasıydı. 

Abe'ye verilen halk desteği, zamanla aşındı ve Japonya pandemiyi kontrol altına almak için mücadele ederken Covid-19 önlemlerini uygulama konusundaki kayıtsızlığına duyulan öfkeyle birleşti.

Aile geçmişi

Shinzo Abe zengin bir siyasi aileden geliyordu. Büyükbabası eski başbakanlardan Nobusuke Kishi, babası dışişleri bakanı ve büyük amcası da başbakandı.

Ağabeyi Hironobu Mitsubishi Shoji Packaging Corporation'ın başında, küçük kardeşi Nobuo Kishi ise savunma bakanı. Kishi, Abe'nin üvey kardeşi olarak biliniyor, Abe doğduğunda annesinin ailesi tarafından evlat edinilmiş. Bu nedenle 1957'den 1960'a kadar liderlik eden eski Başbakan Nobusuke Kishi'nin soyadını paylaşıyor.

Abe'nin karısı Akie, çikolata üreticisi Morinaga'nın başkanının hayatta kalan tek kızı. Çiftin hiç çocuğu olmadı.