SIPRI raporu: Türkiye’den beş savunma şirketi "ilk 100’ listesinde"
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI) yıllık raporu, Türkiye’nin küresel savunma sanayindeki ağırlığının arttığını ortaya koyuyor.
Rapora göre, geçen yıl Türkiye’den beş şirket, dünyanın en fazla silah satışı yapan ilk 100 firması arasına girdi.
Böylece 2023’te listede yer alan dört Türk şirketine ilk kez Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE) de eklenmiş oldu.
SIPRI’nin “2024 / En Büyük 100 Silah Üreticisi ve Askerî Hizmet Şirketi” raporu, Türk savunma şirketlerinin toplam gelirlerinin 10,1 milyar dolara ulaştığını ve bunun 2023’e kıyasla yüzde 11’lik artış anlamına geldiğini bildirdi.
Listede yer alan beş Türk şirketinden dördü gelirlerini artırırken, yalnızca Baykar’ın satışlarında düşüş görüldü.
Aselsan Türk şirketlerinde ilk sırada
Türkiye’den en yüksek silah satışını yapan şirket Aselsan oldu. Şirket, dünya sıralamasında bir yılda 52’ncilikten 47’nciliğe yükselirken, gelirleri yüzde 24 artarak 3,5 milyar dolara ulaştı.
SIPRI, bu büyümenin özellikle ihracattaki artıştan kaynaklandığını belirtti.
Havacılık ve uzay şirketi TUSAŞ gelirlerini yüzde 11 artırarak listede 10 basamak yükseldi ve 65’inci sıraya yerleşti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın yöneticileri arasında bulunduğu Baykar, geçen yıl ilk 100’de geliri düşen tek Türk şirketi oldu.
Dünya sıralamasında yedi basamak gerileyerek 73’üncü sıraya inen şirketin gelirleri yüzde 12 düşerek 2 milyar doların altına geriledi.
Raporda, Rusya’nın işgalinin ardından Ukrayna’nın TB-2 SİHA’larına yönelik olağanüstü talebin yarattığı hızlı büyümenin ardından 2024’te satışların yavaşladığı belirtildi.
Roketsan, yüzde 13 gelir artışı ile 87’nci sırada yer alırken; MKE, gelirlerinde yüzde 17 artış kaydederek 93’üncü sıradan listeye ilk kez girdi.
SIPRI’ye göre, Türk şirketlerinin toplam satışları, ilk 100’deki küresel savunma gelirlerinin yüzde 1,5’ine karşılık geliyor.
Amerikan şirketleri yüzde 49’luk payla listeye hâkim olurken, Çin’in payı yüzde 13, İsrail’in yüzde 2,4 ve Almanya’nın yüzde 2,2 olarak belirlendi.
Küresel silah satışlarında rekor seviye
SIPRI’nin verilerine göre, dünyadaki en büyük 100 savunma şirketinin toplam satışları bir yılda yüzde 5,9 artarak 679 milyar dolar oldu. Bu, kurumun kayıt altına aldığı tüm zamanların en yüksek satış seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Listenin yaklaşık üçte birini oluşturan ABD şirketleri, toplamda 334 milyar dolar gelir elde ederek diğer tüm ülkelerin toplamına yaklaştı.
Türkiye’nin F-16 tedariki için görüşmeler yürüttüğü Lockheed Martin, 64,7 milyar dolarlık satışla birinci sıradaki yerini korudu.
Şirket, üretim sorunlarına rağmen geçen yıl 110 adet F-35 teslim ederek gelirlerinde yüzde 3,2 artış sağladı.
SpaceX ilk kez listede
Elon Musk’ın şirketi SpaceX, savunma bağlantılı gelirlerinin bir yılda iki katından fazla artarak 1,8 milyar dolara ulaşması sayesinde ilk kez listeye girdi.
Şirket, ABD ordusu için uydu fırlatma ve Starlink altyapısına erişim gibi hizmetler sunuyor.
Japon ve Alman şirketleri hızlı büyüdü
Rapora göre, en hızlı büyüyen savunma sanayii aktörleri Japon şirketleri oldu. Listedeki beş Japon firmasının toplam gelirleri yüzde 40 arttı. Büyümenin kaynağı, ülkenin genişleyen savunma programı ve artan iç talep olarak gösterildi.
Onları Alman şirketleri izledi. Rheinmetall, ThyssenKrupp, Hensoldt ve Diehl’ın toplam gelirleri yüzde 36 yükselerek 14,9 milyar dolara çıktı.
Bu firmaların büyümesinde Ukrayna’ya yapılan satışların belirleyici olduğu belirtildi.
SIPRI raporu ayrıca, kritik minerallere bağımlılığın Avrupa’nın yeniden silahlanma planlarını sekteye uğratabileceği uyarısında bulundu.
Çin’in nadir toprak elementleri üzerindeki belirleyici konumu, üretim zincirlerinde kırılganlık yaratmaya devam ediyor.
Rus ve İsrail şirketlerinin gelirleri arttı
Listede Rusya’dan iki şirket yer aldı. Rostec ve United Shipbuilding’in toplam gelirleri yüzde 23 artarak 31,2 milyar dolara çıktı.
Araştırmacılar, yaptırımların tedarik zincirini zorlasa da Rus savunma sanayisinin “beklenenden daha dirençli” olduğuna işaret etti.
SIPRI’ye göre, üç büyük İsrail savunma şirketi, Gazze savaşı devam ederken bile yüzde 16 gelir artışı kaydetti. Artışta hem ülke içindeki talep hem de özellikle Avrupa’dan gelen İHA ve anti-İHA siparişleri etkili oldu.
SIPRI araştırmacıları, Gazze’deki operasyonlara yönelik uluslararası tepkiye rağmen “çok sayıda ülkenin 2024’te İsrailli şirketlere yeni sipariş verdiğini” belirtti.
Sıralamadaki şirketler
2024 yılında en çok silah satan 10 şirket ile Türk şirketlerinin sıralaması gelirleri şöyle:
1. Lockheed Martin Corp. / ABD / 64,6 milyar dolar
2. RTX / ABD / 43,6 milyar dolar
3. Northrop Grumman Corp. / ABD / 37,85 milyar dolar
4. BAE Systems / Birleşik Krallık / 33,79 milyar dolar
5. General Dynamics Corp. / ABD / 33,63 milyar dolar
6. Boeing / ABD / 30,55 milyar dolar
7. Rostec / Rusya/ 27,12 milyar dolar
8. AVICg / Çin / 20,32 milyar dolar
9. CETC / Çin / 18,92 milyar dolar
10. L3Harris Technologies / ABD / 16,21 milyar dolar.
...
47. ASELSAN / Türkiye / 3,5 milyar dolar
65. TUSAŞ / Türkiye / 2,1 milyar dolar
73. BAYKAR / Türkiye / 1,9 milyar dolar
87. ROKETSAN / Türkiye / 1,4 milyar dolar
93. MKE / Türkiye / 1,2 milyar dolar
