Donbas, Donetsk, Luhansk, Mariupol ve ötesi
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, tehditler, restleşmeler ve diplomatik toplantılar arasında haftalarca süren bir dönemden sonra Doğu Ukrayna’nın Donbas bölgesinde sekiz yıl önce Ukrayna’dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Donetsk ve Luhansk’ın bağımsızlığı tanıdı.
Putin, BM'nin, NATO’nun ve uluslararası toplumun çoğunluğunun muhalefetine ve Batılılar tarafından kararlaştırılan ürkek ekonomik yaptırımlara rağmen, bu sabah erken saatlerde Donbas bölgesine “özel bir askeri operasyon” başlatarak, yangına körükle gitti.
ABD Başkanı Joe Biden’ın, salı akşamı yaptığı açıklamada, başkent Kiev’in 800 km doğusunda bulunan bölgede “Rus işgalinin başlangıcından” söz etmişti.
Rusya yanlısı ayrılıkçılar, Donetsk ve Luhansk’ta 2014 yılından beri hak iddia ediyor ve çeşitli ceplerde Donbas bölgesinin yaklaşık üçte birini denetim altında tutuyordu.
Bu bölgelerin civarında Rus askerî kampları bulunuyor ve birkaç günden beri Rus tank ve zırhlılarının dolaştığı görülüyordu. Amerikan istihbaratına göre, 150 bin civarında Rus askeri sınıra yığılmıştı.
Moskova için önemli olana bazı kentler, stratejik ve ekonomik yerler de Karadeniz ve Azak denizi yakınlarında bulunuyor.
Donbas
Donbas, Ukrayna’nın en doğusunda Rusya sınırında bulunan bir bölge.
Yüzölçümü 60 bin kilometre kareyi geçiyor ve üç milyon civarında kişi bu bölgede yaşıyor. Bölge aşağı yukarı Letonya gibi bir ülkeyi andırıyor.
Donbas, önemli bir maden havzası. Özellikle kömür, demir ve tuz bakımından zengin bir metalürji ve sanayi bölgesi!
Buradaki hammadde kaynakları 1970’li yıllardan beri Sovyetler Birliği tarafından işletiliyordu, ancak SSCB’nin dağılmasından sonra 1991’de bağımsızlığını ilan eden Ukrayna tarafından işletilmeye başlamıştı.
Ancak tesislerin önemli bir bölümü bölgedeki çatışmalar nedeniyle ya yıkıldı ya da âtıl kaldı. Bu bölgenin yaklaşık üçte biri Moskova’nın bağımsızlığını tanıdığı Cumhuriyetlerin denetiminde bulunuyor!
Kırım’ın Rusya tarafından 2014’te ilhak edilmesinden sonra Donetsk ve Luhansk da kendi kendilerine bağımsızlık ilan etti.
Ne BM ne AB ne de ABD tarafından tanınan bu Cumhuriyetler, Rusya’nın da radarında değildi. Ta ki 21 Şubat’a kadar…
“Ukrayna’nın parçası gibi…”
Vladimir Putin, pazartesi akşamı yaptığı televizyon konuşmasında, Moskova’nın ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk Cumhuriyetlerini kendi adını taşıyan tüm bölgeler üzerindeki egemenliğini, “Ukrayna'nın parçası oldukları zamanki gibi” tanıdığını vurgulamıştı. Bu, ayrılıkçıların geçmiştekinden daha az bir alana sahip olmaları anlamına geliyor.
Bu açıklama, cephe hattından birkaç km uzakta kalan 400 bin nüfuslu stratejik liman kenti Mariupol başta olmak üzere bölgedeki bazı yerleri Ukrayna’nın yeniden denetim altına almasına açık kapı bırakıyor.
Mariupol bölgesi dün gece Rus Hava Kuvvetlerinin hedefi olmuştu.
Kırım travması
Ukrayna, Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesinin travmasını hâlâ atlatmış değil!
Rusya, hiçbir işaret taşımamaları nedeniyle “küçük yeşil adamlar” adıyla anılan askerî birlikleri kilit noktaların denetimini ele geçirmeleri için Kırım’a sevk etmişti.
Ukrayna, neredeyse tüm Karadeniz filosunu ve tüm Kırım’ı tek kurşun bile atmadan kaybetmişti.
Mariupol ve 60 km kadar daha batıda yer alan Berdiansk, günümüzde neredeyse bir Rus gölü haline gelen kapalı Azak denizindeki Ukrayna’nın başlıca limanları!
Vladimir Putin, Sivastopol bölgesindeki ana askerî limanının bulunduğu 2014 yılında ilhak edilen Kırım yarımadasıyla bağlantı kurmak amacıyla Rus kuvvetlerini Mariupol’a ve daha güneye sevk etmeyi de düşünebilir! Belli mi olur?
Kerç Boğazı
Kırım, halihazırda Rusya anakarasına Kerç Boğazı üzerinde inşa edilen basit bir köprüyle bağlı.
Karadeniz’den çıkış için biri açık, diğeri kapalı iki su yolu bulunuyor. Açık olanı güneydeki İstanbul Boğazı, kapalı çıkış yolu da kuzeyde bulunan ve fiilen Rusya’nın denetimi altındaki Kerç ya da Kırım Türkçesiyle Keriç Boğazı…
Kerç Boğazı, Karadeniz’i Azak Denizine bağlayan jeopolitik bir kavşak konumunda.
Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasından sonra Kerç Boğazının batı yakası Ukrayna, doğu yakası da Rusya Federasyonu sınırları içinde kalmıştı. Rusya’nın 2014'te Kırım'ı ilhakı sonrasında boğazın kontrolü yeniden Rusya'ya geçti.
Kerç Boğazı, 4,5 ile 15 km arasında değişen genişliğe, 5 km uzunluğa ve en fazla 18 metre derinliğe sahip stratejik bir su yolu!
