TBMM, 8 Ekim’de kapalı oturum yapacak

TBMM Genel Kurulu, 8 Ekim Salı günü kapalı oturumla İsrail’in saldırıları ve bölgede yaşanan gelişmeleri görüşecek. 

Meclis Genel Kurul’unun Salı günü saat 15:00’da toplanacak. Yoklama ve gündeme ilişkin rutin işlemin ardından yürütmenin gündem dışı söz istemi milletvekillerinin bilgisine sunulacak. 

Daha önceki uygulamalar çerçevesinde, “Yürütmenin, bölgede yaşanan son gelişmeler hakkında İçtüzük 59’uncu maddesi ikinci fıkrası gereğince gündem dışı söz istemi” bulunduğu belirtilecek. 

TBMM İçtüzüğü’nün “Gündem dışı konuşma” başlıklı 59. maddesinin ikinci fıkrasında şu hüküm yer alıyor:

“Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, olağanüstü acele hallerde gündem dışı söz isterse, Başkan, bu istemi yerine getirir. Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların açıklamasından sonra, siyasî parti grupları birer defa ve onar dakikayı aşmamak üzere, konuşma hakkına sahiptirler. Grubu bulunmayan milletvekillerinden birine de beş dakikayı geçmemek üzere söz verilir.”

Kapalı oturuma geçilecek

Bu aşamada, iktidar partisinin grup başkanvekillerinden biri önerge vererek, “İçtüzüğün 70’inci maddesi doğrultusunda görüşmelerin kapalı oturumda yapılmasını” teklif edecek. 

İçtüzüğün “Kapalı oturumlar” başlıklı 70. maddesine göre, bir siyasi parti grubunun veya 20 milletvekilinin yazılı istemi üzerine kapalı oturum yapılabiliyor. 

Bu durumda kapalı oturumda bulunabilecekler dışındaki herkes salon dışına çıkarılıyor. Salon boşaltıldıktan sonra kapalı oturum önergesinin gerekçesi dinleniyor ve milletvekillerinin oyuna sunuluyor. 

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, katıldığı bir televizyon programında,  “Meclis 8 Ekim Salı günü toplanacak. Hükümet İsrail konusunda Meclis'i bilgilendirecek. Dışişleri ve Savunma Bakanı Salı günü bilgi verecek” bilgisini vermişti. 

Kapalı oturumda Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, İsrail’in bölgedeki saldırıları ve gelişmeler hakkında Genel Kurul’a bilgi verecek. Siyasi parti temsilcileri de bu konudaki değerlendirmelerini dile getirecek. 

Genel Kurul’un kapalı oturumları

TBMM arşivlerinden derlenen bilgilere göre, Genel Kurul’da bugüne kadar 287 kapalı oturum yapıldı. Bunlardan bazıların tutanaklarının daha sonra açılmasına karar verilirken 48’nin gizlilik statüsü kaldırılmadı. 

TBMM tarihinin ilk kapalı oturumu özelliğini taşıyan 24 Nisan 1920 tarihli 2. Birleşim’indeki 4. Oturumda, Mustafa Kemal Paşa “ahvali dahiliye hakkında” açıklamalarda bulundu. O günkü tanımıyla bu “hafi celse”ye ilişkin tutanaklar, daha sonra Meclis kararıyla yayımlandı. 

Uzun yıllar TBMM’de yöneticilik yapan isimlerden Şeref İba’nın yaptığı çalışmaya göre, “TBMM'nin açılmasından günümüze kadar gerçekleştirilen kapalı oturumlara, görüşme konuları yönünden bakıldığında iç ve dış güvenlik konularının ağırlıkta olduğu” görülüyor. 

Bugüne kadar TBMM’de yapılan kapalı oturumlarda en fazla ele alınan konu Kıbrıs konusu oldu. Kıbrıs konusu 1958 yılından itibaren çok sık bir şekilde TBMM Genel Kurul gündemine geldi. Şeref İba’nın yaptığı çalışmaya göre, Genel Kurul’da Kıbrıs konusununun ele alındığı  10 kapalı oturum yapıldı. Bunlardan birisi tutanakları henüz yayımlanmayan (gizli oturum) 16 Haziran 1958 tarihli oturum idi. Meclis, Kıbrıs konusunda 16 Mart 1964’te 5 kez, 1965, 1966 ve 1967 yıllarında 4 kez gizli kapalı oturum yaptı. 

Son kapalı oturumlar 

TBMM Genel Kurulu en son kapalı oturumu 12 Ekim 2023 tarihinde yapıldı. Konu yine İsrail ve Filistin idi. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş başkanlığında toplanan Genel Kurulu'nda, İsrail-Filistin çatışmasına ilişkin genel görüşme yapıldı. Görüşme kapalı oturumda gerçekleşti.

Bundan önceki kapalı oturum ise 2 Mart 2022 Çarşamba günü yapılmıştı. “Yürütmenin, Ukrayna’da yaşanan son gelişmeler hakkında İçktüzük 59’uncu maddesi ikinci fıkrası gereğince gündem dışı söz istemesi” üzerine verilen önergeyle görüşmelerin kapalı oturumda yapılması kararlaştırılmıştı.  

“Türev kapalı oturum”

TBMM komisyonları da görüşülen konunun gizlilik derecesine göre kapalı oturum kararı alabilmektedir. Bunun en bilinen örneği MİT Başkanlığı’nın bütçesine ilişkin yapılan komisyon görüşmeleri. 

Kapalı oturumların tutanak özetleri de yine kapalı oturumda ele alınır. Kapalı oturum görüşmelerinin tutanaklarının katip üyelerce tutulması genel kural. 

TBMM İçtüzüğü’nün 71. maddesi uyarınca, kapalı oturum tutanaklarının birleştirilmesinden sonra, hazırlanmış olan tutanak özetinin kapalı bir oturumda okunması zorunludur. Tutanak özetiyle birlikte, tutanak bir zarfa konularak hazır bulunan katip üyeler tarafından mumla mühürlenip Meclis arşivine teslim edilir. 

Şeref İba’nın ifadesiyle, “Böylece, daha önce gerçekleştirilen bir kapalı oturumun tutanak özetinin okunması amacıyla yapılan çok kısa süreli türev kapalı oturumlardan söz etmek olanaklıdır. Başka bir anlatımla, Meclisin işleyişi yönünden her kapalı oturum düzeni, asıl kapalı otururnun türevi olan ve salt eski kapalı oturumdaki tutanak özetinin okunması işlemi için gerçekleştirilen başka bir kapalı oturumla tamamlanan bir süreçten oluşmaktadır.”