Terörden etkilenen ülke sayısı 66'ya yükseldi

Dünyada terör saldırısına maruz kalan ülke sayısı 58'den 66'ya çıkarak 2018'den bu yana en yüksek sayıya ulaştı. 

Ekonomi ve Barış Enstitüsü tarafından hazırlanan Küresel Terörizm Endeksi'ne göre,   Sahel, terörizmin küresel merkez üssü olmaya devam ediyor. 

Listede ilk 10'da yer alan ülkeler Burkina Faso, Pakistan, Suriye, Mali, Nijer, Nijerya, Somali, İsrail, Afganistan ve Kamerun şeklinde sıralanıyor. 

Toplam 79 ülkenin yer aldığı sıralamada Türkiye'nin 32. sırada yer alıyor. Almanya'nın 13 basamak birden yükselerek 27. sıraya çıktığı görülen listede  ABD 34, Yunanistan 36, Fransa 40, İngiltere 41, Avustralya 46, Canada 48, Çin 49, İsviçre 69 ve Danimarka 79. sırada bulunuyor. 

Radikal gruplar Sahel bölgesinde

2024 yılında terörle bağlantılı tüm ölümlerin yarısından fazlasını oluştururken, etkilenen ülke sayısı da artıyor. Terörden en çok etkilenen on ülkeden beşi Sahel kuşağında yer alıyor. 

Sahra Çölü'nün hemen güneyinde bulunan Sahel bölgesi Burkina Faso, Mali, Nijer, Kamerun, Gine, Gambiya, Senegal, Nijerya, Çad ve Moritanya'yı içine alarak Afrika kıtasını batı kıyılarından doğuya kadar kesen büyük bir alanı kapsıyor.

Burkina Faso terörden en çok etkilenen ülke olmaya devam etse de, hem ölümler hem de saldırılar sırasıyla yüzde 21 ve 57 oranında düştü. Ancak ülke hala küresel olarak tüm terör ölümlerinin beşte birinin yaşandığı ülke. Nijer, terörizmden kaynaklanan ölümlerin azaltılmasında kaydedilen ilerlemenin ne kadar kırılgan olabileceğinin altını çizmektedir. Ülke, 2024 yılında terörizmden kaynaklanan ölümlerde küresel çapta en büyük artışı kaydederek yüzde 94 artışla toplam 930'a yükselmiş ve ikinci en büyük iyileşmenin yaşandığı 2022 yılından önceki iyileşmeleri tersine çevirmiştir. Nijer örneği, Burkina Faso'daki iyileşmelerin geçici olduğu anlamına gelebilir.

Güvenlik dinamikleri

Jeopolitik değişiklikler Sahel'deki güvenlik dinamiklerini şekillendirmeye devam ediyor. Mali, Burkina Faso ve Nijer'den oluşan Sahelya Devletleri İttifakı Batı'dan uzaklaşarak Rusya ve Çin ile bağlarını güçlendirdi. 

Bu değişim, bloğun ECOWAS'tan çekilmesiyle birlikte, cihatçı JNIM gibi grupların faaliyetlerini Batı Afrika kıyılarına doğru genişletmeleri için fırsatlar yarattı. Togo, Endeksin başlangıcından bu yana terörizm açısından en kötü yılını yaşadı ve bu da terör faaliyetlerinin Sahel'in geleneksel sıcak noktalarının ötesinde daha geniş bir alana yayıldığını yansıtıyor. 

Doğal kaynaklar üzerindeki rekabet

Başta altın olmak üzere doğal kaynaklar üzerindeki rekabet de bölgedeki istikrarsızlıkta rol oynadı. Dünyanın en büyük yedinci uranyum üreticisi olan Nijer, küresel güçlerin kritik maddelere erişimi güvence altına almak istemesi nedeniyle artan uluslararası ilgiyi de üzerine çekti. 

Rusya ve Çin, Batılı ülkelere göre daha az koşulla güvenlik ve ekonomik destek sunarak bölgedeki varlıklarını güçlendirdi. Bu arada Fransa, Batı Afrika'dan askeri olarak çekilmeye devam ederek nüfuzunun Batı'dan uzaklaştığının sinyallerini verdi. 

Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı Sahraaltı Afrika'daki operasyonlarını etkiledi ve kaynaklarının bir kısmı savaşa yönlendirildi. Rusya'nın Sahel'de artan müdahalesi, terörle mücadele çabaları da dahil olmak üzere Batılı hükümetlere yönelik yerel algıları yeniden şekillendirmeyi amaçlayan etki kampanyalarını da içeriyor. Bu kampanyalar Sahel ülkelerinde yükselen Fransız karşıtı duyguları önemli ölçüde etkilemiştir. 

Terörizmden en çok etkilenen ülkeler

Ekonomi ve Barış Enstitüsü tarafından hazırlanan Küresel Terörizm Endeksi (GTI) 2025, dünya çapında terörizmin durumuna ilişkin kapsamlı bir değerlendirme sunuyor. Terörizmden kaynaklanan toplam ölümler 2024 yılında azalırken, belirli ülkeler önemli tehditler yaşamaya devam ediyor. 

Terörden en etkilenen ilk on ülke ve bu ülkelerdeki durum özetle şöyle:

1-Burkina Faso

Burkina Faso üst üste ikinci kez terörden en çok etkilenen ülke oldu. Ölümlerdeki yüzde 21'lik düşüşe rağmen, ülke yine de terör saldırıları nedeniyle bin 532 kişinin ölümüne neden oldu. Sahel bölgesi şiddetin merkez üssü olmaya devam ederken, Cemaat Nusrat El-İslam vel Müslimin (JNIM) 200 ila 600 kişinin hayatını kaybettiği Centre-Nord'daki en ölümcül saldırın ardında yer alıyor. 

2-Pakistan

Pakistan'da terörizm kaynaklı ölümlerde önemli bir artış yaşanarak 2024 yılında ölüm sayısı yüzde 45 artışla bin 81'e yükseldi. Bu, son on yıldaki en büyük yıllık artışa işaret ediyor. Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP) ülkedeki tüm terör bağlantılı ölümlerin yüzde 52'sinden sorumlu olarak en ölümcül grup olmaya devam ediyor. Belucistan Kurtuluş Ordusu (BLA) da Belucistan'daki bir tren istasyonunda 25 kişinin ölümüne yol açan bir intihar saldırısı düzenleyerek faaliyetlerini arttırdı.

3-Suriye

Suriye iki basamak yükselerek en çok etkilenen üçüncü ülke oldu. Özellikle İdlib bölgesinde devam eden istikrarsızlık ve militan faaliyetleri, terör şiddetinin devam etmesine katkıda bulundu. Şu anda ülkedeki yönetimi ele geçiren gruplara liderlik eden Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ), geçmiş yıllarda çok sayıda hedefli bombalama ve suikastlar düzenledi. 

4-Mali

Mali'de 2024 yılında 201 saldırı sonucu 604 kişi hayatını kaybetmiş ve terörizm kaynaklı ölümlerde yüzde 21'lik bir azalma kaydedildi. Genel saldırılar azalmış olsa da cihatçı JNIM en önde gelen grup olmaya devam etti. Hafif iyileşmeye rağmen, terörist gruplar 2021 darbesinin ardından Mali'deki siyasi istikrarsızlığı istismar etmeye devam etmekte ve sivil yönetime dönüşteki gecikmeler güvenlik krizini daha da kötüleştirdi. 

5-Nijer

Nijer, yüzde 94'lük bir artışla 930 ölüme ulaşarak terörizmden kaynaklanan ölümlerde küresel ölçekte en büyük artışı gösteren ülke oldu. Güvenlikteki kötüleşme, Nijer'in terör endeksinde başlangıcından bu yana en kötü sıralamayı almasına yol açtı. Saldırılar ağırlıklı olarak Burkina Faso ve Mali ile paylaşılan sınırlar boyunca meydana gelmiş, şiddeti cihatçı JNIM ve IŞİD bağlantılı gruplar yönlendirdi. 

6-Nijerya

Nijerya, 2024 yılında terör faaliyetlerinden 565 ölüm kaydederek en çok etkilenen ülkelerden biri olmaya devam etti. Saldırı sayısı yüzde 37 oranında azalırken, ölümler yine de yüzde altı oranında artış gösterdi. Boko Haram ve IŞİD Batı Afrika Eyaleti (ISWA) ölümcül çatışmalar yürütmeye devam ederken, Yobe Eyaleti şiddetin en yoğun yaşandığı yer olarak öne çıktı. 

7-Somali

Somali 2024 yılında kaydedilen 359 terör bağlantılı ölümle yedinci sırada yer alıyor. Ülkedeki saldırıların neredeyse tamamından El-Şebab sorumlu. Cihtçı grubun en ölümcül olayı Mogadişu'da meydana geldi ve bir otele düzenlenen intihar saldırısı ve silahlı saldırıda 37 kişi öldü.

8-İsrail

2023'te terörle bağlantılı şiddet olaylarındaki artışın ardından İsrail altı sıra gerileyerek 2024'te sekizinci sıraya düştü. Hamas'ın 2023'te gerçekleştirdiği 7 Ekim saldırısı son derece yüksek bir ölü sayısıyla sonuçlandı. 2024 yılında Hamas, Tel Aviv'de yedi sivilin ölümüne neden olan en ölümcül saldırıyla faaliyetlerine devam etti. Kimi çevrelerce, İsrail'in bölgeyi yerle bir eden kanlı saldırıları da "devlet terörü" olarak niteleniyor. 

9-Afganistan

Afganistan'da 2024 yılında terör nedeniyle 113 kişi hayatını kaybetmiş olup, bu sayı bir önceki yıla göre yüde 12'lik bir düşüşe işaret ediyor. Daha az can kaybına rağmen, terör olaylarının sayısı yüzde 20 artarak 73'ten 87'ye yükseldi.  IŞİD'in bölge yapılanması IŞİD-Horasan tüm ölümlerin yarısından fazlasından sorumlu olarak en ölümcül grup olmaya devam etti. 

10-Kamerun

Kamerun, 2019'dan bu yana ilk kez en çok etkilenen on ülke listesine yeniden girdi. Ülke 2024 yılında 153 terör olayında 205 ölüm kaydetti. Cihatçı Boko Haram, özellikle yılın en ölümcül saldırısında 27 balıkçının öldürüldüğü Extreme Nord bölgesindeki saldırıların çoğunun arkasında grup oldu.