Sosyal medya ve basınla ilgili teklif yasalaştı
"Dezenformasyonla mücadele" düzenlemesi olarak tanımlanan, ancak getirdiği bazı düzenlelemeler nedeniyle "sansür yasası" olarak eleştirilen teklif yasalaştı.
Düzenleme, Basın Kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasını öngörüyor. TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaşan teklifte yer alan bazı düzenlemeler özetle şöyle:
-İnternet haber siteleri, Basın Kanunu'nda tanımlanan "süreli yayın" kapsamına alınıyor.
-Bu kapsamda, internet haber sitesi "İnternet ortamında belirli aralıklarla haber veya yorum niteliğinde yazılı, görsel ve işitsel içerikler sunumunu yapmak üzere kurulan veya işletilen süreli yayın" olarak tanımlanıyor.
Süreli yayın beyannamesi BİK'e verilecek
-Süreli yayınların çıkarılmasına ilişkin beyanname yönetim yerinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumu'na (BİK) verilecek.
-BİK, beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde, varsa eksikliklerin giderilmesi veya bilgilerin düzeltilmesini yayın sahibinden isteyecek. Bu eksikliklerin iki hafta içinde giderilmemesi halinde, BİK, "haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti" amacıyla İstanbul Asliye Ceza Mahkemesine başvuracak.
-Mahkeme en geç 2 hafta içinde karar verecek. Bu karara itiraz edilebilecek.
-Başvurunun kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkacak.
-İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kalkması ilgili mevzuatın öngördüğü yaptırımların uygulanmasına engel teşkil etmeyecek.
Cevap ve düzeltme hakkı
-İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl muhafaza edilecek.
-Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi durumunda, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilinceye kadar yayın kaydını saklamak zorunlu olacak.
-İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazı, sorumlu müdürün yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün için olduğu gibi yayınlanacak.
-Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden kaldırılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında 1 hafta süreyle yer alacak.
-Yayın yapmakta olan internet haber siteleri düzenlemenin yürürlük tarihinden üç ay içinde öngörülen yükümlülükleri yerine getirecek.
Dava açma süresi
-Basılmış eser veya internet haber siteleri yoluyla işlenen suçlarla ilgili ceza davaları, günlük süreli yayınlar ve internet haber siteleri yönünden 4 ay, diğer basılı eserler yönünden 6 ay içinde açılacak.
-Bu süreler basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ilişkin suç ihbarının yapıldığı tarihten itibaren başlayacak.
Basın kartı
-Medya mensuplarının yanı sıra kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri devlet enformasyon hizmetlerinde çalışan "enformasyon görevlisi"ne de basın kartı alma hakkı tanınıyor.
-Teklife göre, basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak ve kart resmi nitelikte bir kimlik belgesi kabul edilecek.
-Teklifle basın kartları "Göreve bağlı basın kartı", "Süreli basın kartı", "Geçici basın kartı", "Serbest basın kartı"' ve "Sürekli basın kartı" beş ayrı kategoride tanımlanıyor.
-Medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine de basın kartı verilebilecek.
-Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması şartı aranacak.
-Basın kartı başvuruda bulunacakların yüz kızartıcı suçlar ile terör ve devlete karşı suçlardan hüküm giymemiş olması gerekiyor.
Basın kartı komisyonu
-Basın Kartı Komisyonu 9 üyeden oluşacak ve görev süresi 2 yıl olacak.
-Komisyonda, İletişim Başkanlığından 2 temsilci, en çok üyesi bulunan meslek kuruluşunda 1 temsilci, Anadolu basınından 1 temsilci, sürekli basın kartı sahipleri arasından 1 temsilci, radyo ve televizyon meslek kuruluşlarından 1 temsilci, iş kolunda en çok basın kartlı üyesi bulunan sendikadan 1 temsilci, göreve bağlı basın kartı sahibi gazetecilerden 1 temsilci, iletişim fakültesi dekanları veya basın kartı sahibi gazetecilerden 1 temsilci yer alacak.
-Teklifte internet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların yayımlanmasına ilişkin düzenlemeler de yer alıyor. Bu konudaki düzenlemeler 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren uygulanacak.
BİK üye sayısı artırıldı
-Düzenlemeyle BİK gene kurul üye sayısı 36'dan 42'ye yükseltildi.
-Genel kurulda resmi ilan yayımlayacak internet haber sitelerinden 2, Cumhurbaşkanı'nca belirlenecek 2, radyo, televizyon ve internet siteleriyle ilgili işlemler yapan BTK ve RTÜK'ten 2 temsilci daha yer alacak.
-Yeni üyeler belirlenene kadar mevcut üyelerin görevleri devam edecek.
Yanıltıcı bilgi yayma
-Türk Ceza Kanunu'na eklenen "Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" başlıklı madde ile "halk arasında endişe, korku ve panik yaratma saikiyle gerçeğe aykırı bir bilgiyi kamu barışını bozacak şekilde yayan kimseye üç yıla kadar hapis cezası öngörülüyor.
-Suçun failin kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda ceza yarısı oranında artırılacak.
-Basın Kanunu'nun "Cezai ve Hukuki Sorumluluklar" ile ilgili düzenlemeleri içeren bölümlerine "internet haber siteleri" de eklenecek.
-MİT'İN faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına alınacak.
Sosyal ağlar
-Türkiye'de günlük erişimi 10 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıları sermaye şirketi şeklinde bir şube açacak.
-TCK'da yer alan çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgi yayma, devletin birliğini ve bütünlüğünü bozma ve anayasal düzene karşı işlenen suçlara konu internet içerikleri kovuşturma aşamasında talep edilmesi halinde sosyal ağ sağlayıcının temsilciliği tarafından Cumhuriyet Savcılığına verilecek.
-Aksi takdirde, savcılığın talebi üzerine Sulh Ceza Hakimliği ilgili ağ sağlayıcının bant genişliğini yüzde doksan oranında daraltılmasına karar verebilecek.
-Sosyal ağ sağlayıcıları içeriklerine ilişkin algoritmalar, reklam şeffaflık ve reklam politikaları konusunda Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na rapor sunmakla yükümlü olacak.
Bilgi paylaşma yükümlülüğü
-Sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşacak.
- Sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmak ve kuruma bildirmekle yükümlü olacak.
-Sosyal ağ sağlayıcı, BTK tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri en geç 3 ay içinde verecek.
-BTK, sosyal ağ sağlayıcının kanuna uyumunu, sosyal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilecek.
-Sosyal ağ sağlayıcıları çocuklara özgü ayrıştırılmış içerik sunma konusunda gerekli önlemleri alacak.
-İçeriğin çıkarılması veya engellenmesi kararının yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcısının bant genişliği yüzde elli oranında daraltılacak.
-Cezaları yasal süresinde ödemeyen sosyal ağ sağlayıcısına reklam yasağı getirilecek.
