Boeing uçaklarıyla uçmak tehlikeli mi?

Amerikan havacılık ve uzay devi Boeing, onlarca yıldır güvenli hava yolculuğu sağlıyor. Boeing ve Avrupalı rakibi Airbus, 1990'lardan bu yana geniş gövdeli uçak pazarını elinden tutuyor.

Ancak bu yıl, Boeing için zor başladı. Ocak ayında bir Boeing 737 MAX uçağının kapısı uçuşun ortasında koptu ve ABD federal düzenleyicileri tarafından bir soruşturma başlatıldı.

Yakın zamanda ise bir Boeing uçağının kalkışta iniş takımından bir tekerleği düştü ve bir başkası sıvı sızıntısı nedeniyle geri dönmek zorunda kaldı, birinin motor alev aldı, bir diğerinin iniş takımı çöktü…

Şirketin 787 ve 737 MAX uçaklarının üretimindeki kalite kontrolüne ilişkin ihbarda bulunan Boeing’in eski bir çalışanı 9 Mart'ta ölü bulundu.

Yaşanan arızalar

Son zamanlarda meydana gelen olaylar dizisi heyecan verici ama bunların hepsinin sorumluluğu Boeing’e yüklenemez. 

United Airlines'ın sahibi olduğu ve işlettiği uçaklarda beş olay meydana geldi. Bunlar bakım sorunları, yabancı enkazın potansiyel varlığı ve olası insan hatası gibi üreticinin kontrolü dışındaki faktörlerle bağlantılıydı.

San Francisco'dan Japonya'ya uçan United Airlines'a ait bir Boeing 777 kalkış sırasında Boeing ile ilgili olmayan bir bakım sorunu nedeniyle iniş takımından tekerleğini düşürdü. Uçak, geri dönerek, Los Angeles'a güvenli bir şekilde indi.

Sydney’den Los Angeles'a giden bir United Airlines uçağı, kalkış sırasında uçaktan bir sıvı sızmasının ardından bakım sorunu nedeniyle Sydney’e geri dönmek zorunda kaldı. 

Teksas'tan Florida'ya uçan United Airlines'a ait bir 737-900'ün motoruna balonlu naylon girerek kompresörün durmasına neden oldu. Bu, çalışan bir motora hava akışında bir kesintidir, bu da geri tepmeye neden olur ve alev çıkarır!

Tennessee'den Teksas'a giden bir United Airlines 737 MAX uçağı normal bir inişin ardından iniş takımları çöktü. Pilot, bir yan piste sapmadan önce pistin sonuna kadar devam edince uçak çimlere çıktı ve düşmüş ve sol ana iniş takımı çöktü.

Beşinci olay Bahamalar'dan New Jersey'e giden United Airlines 737-8 uçağında meydana geldi. Pilotlar, uçağın uçuş sırasında sol ve sağ hareketlerini kontrol eden dümen pedallarının iniş sırasında nötr pozisyonda sıkıştığını rapor etti.

Kalite kontrol endişeleri

Ocak ayındaki çıkış kapısı arızası bir Alaska Havayolları uçuşunda meydana geldi. Amerikan düzenleyici kurumu kapının havada kopmasından sonra Boeing'in üretim kalitesi sorunlarını soruşturuyor.

Kapı, Boeing’in taşeron firması Spirit AeroSystem tarafından monte edilmişti. Kapıyı gövdeye bağlayan cıvatalar düzgün bir şekilde sabitlenmemişti ve kapı uçuş sırasında düşmüştü. 

Aynı uçak daha önceki iki uçuşta bir dizi basınçlandırma sorunuyla karşılaşmıştı. 

Spirit, Boeing'in Kansas ve Oklahoma'daki kendi üretim tesislerini kapatmasının ardından kuruldu. Boeing, halihazırda kalite kontrolünü iyileştirmek amacıyla şirketi satın alma sürecinde. Spirit şu sıralarda Airbus ile çalışıyor.

Boeing'de değişen ne?

Havacılık uzmanları, Airbus'ın 2000'li yılların başında önemli bir rakip haline gelmesinden bu yana Boeing'in kültürünün değiştiğini düşünüyor ve şirket, mühendislik kalitesi yerine kâra öncelik vermekle suçlanıyor.

Eski çalışanlar, uçakların zamanında tamamlanması için çalışanlar üzerindeki baskıyı artıran sıkı üretim programlarıyla ilgili endişelerini dile getirdi. Bu durum pek çok mühendisin bu süreçleri sorgulamasına yol açtı ve Federal Havacılık İdaresi (FAA), denetime tabi tutulan uçaklarda alet ve döküntü bulunmasının ardından Boeing'e kalite kontrol hataları nedeniyle para cezası verdi.

Birçok çalışan, kalite kontrolle ilgili üretim sorunları hakkında ABD Kongresi’nde ifade verdi. FAA; Kongre'nin bulgularına dayanarak, Boeing'in süreçlerini daha yakından incelemeye başladı.

Bazı Boeing çalışanları, Covid salgını sırasında personel değişim oranının yüksek olduğuna dikkat çekti. Bu durum sadece Boeing'e özgü değil; dünya genelindeki tüm havayolu üretim süreçleri ve bakım tesisleri de yüksek personel değişiminden etkilenmiş durumda!

Sonuç olarak, nitelikli bakım mühendisleri ve pilotlar konusunda ciddi bir eksiklik ortaya çıktı. Bu eksiklikler, havayolu endüstrisinin 2019'da pandemi öncesi seviyelere dönmesini engelleyen bir dizi sorun yarattı. 

Yolcular endişelenmeli mi?

Dünyanın dört bir yanındaki havayolları ve bakım eğitim merkezleri, yerlerine yenilerini yetiştirmek için çok çalışıyor, ancak bu zaman alıyor çünkü bir gecede kalifiye bir mühendis ya da havayolu pilotu olunmuyor.

Peki Boeing uçaklarını güvenle uçurmak hâlâ mümkün mü? Evet, mümkün. Medya tarafından rapor edilen dramatik olaylara ve sosyal ağlarda şirketle alay eden mesajlara rağmen, Boeing de dahil olmak üzere hava taşımacılığı son derece güvenli olmaya devam ediyor. Buna hiç şüphe yok!

Boeing uçaklarıyla ilgili bu sorunların artık giderilmesini beklemeliyiz. Bunun malî hayli büyük olacağa benziyor, ancak kâr amacı güden bir şirket bile değişiklikleri yapmak zorunda!