FAO: Dünya gıda fiyatları son bir yılda ilk kez yükseldi

BM gıda örgütü FAO'ye göre, dünya fiyat endeksi Nisan 2022'den bu yana ilk kez bu yılın Nisan ayında arttı, ancak Ukrayna'daki savaşın başlamasından sonra Mart 2022'deki zirveden hala yüzde 20 daha düşük.

Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) küresel olarak en çok ticareti yapılan gıda ürünlerini takip eden fiyat endeksi, Mart ayındaki 126,5 puana karşılık geçen ay ortalama 127,2 puan oldu. Mart ayı değeri başlangıçta 126.9 puan olarak verilmişti.

Örgüt, bunun pirinç, et ve şeker fiyatlarındaki artışı yansıttığını belirtti. Hububat, süt ürünleri ve bitkisel yağ fiyat endekslerinde ise düşüşler gözlendi.

FAO Baş Ekonomisti Maximo Torero, "Ekonomiler önemli yavaşlamalardan kurtuldukça, talep artacak ve gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturacak" dedi.

Şeker fiyat endeksi Mart ayına göre yüzde 17,6 artarak Ekim 2011'den bu yana en yüksek noktasına ulaştı.

FAO'ya göre, bu durum, Hindistan ve Çin'den gelen arz sıkışıklığı endişeleri ile Tayland ve AB'de beklenenden düşük üretimden kaynaklandı.

Et endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,3 artarken, süt ürünleri fiyatları yüzde 1,7, bitkisel yağ fiyatları yüzde 1,3 ve tahıl fiyatları endeksi yüzde 1,7 geriledi, tüm önemli tahılların dünya fiyatlarındaki düşüş pirinç fiyatlarındaki artıştan daha ağır bastı.

"Pirinç fiyatlarındaki artış son derece endişe verici ve buğday ve mısırda başka artışların yaşanmaması için Karadeniz girişiminin yenilenmesi şart" diyen Torero, Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihraç edilmesini öngören anlaşmaya atıfta bulundu.

FAO'ya göre, "Ekvator boyunca ve güneyinde pirinç üretimi için 2023/2024 beklentileri, büyük ölçüde La Niña olayının bölgesel olarak değişen etkisi nedeniyle karışık."

Karadeniz tahıl anlaşması

Rusya, Cuma günü, Ukrayna tahılının Karadeniz'den güvenli bir şekilde ihraç edilmesini sağlayan anlaşma kapsamında yeni gemilere izin vermedi.

BM Sözcü Yardımcısı Ferhan Hak, gazetecilere yaptığı açıklamada, daha önce izin verilen gemilerin günlük denetimlerinin devam ettiğini söyledi. Temmuz ayında varılan Karadeniz anlaşmasının uygulanması kapsamında İstanbul'da bir Ortak Koordinasyon Merkezi (JCC) bulunuyor. 

Ukrayna her gün izin verilecek gemilerin bir listesini sunuyor. Onaylandıktan sonra bu gemiler, yüklerini almak için deniz insani koridoru üzerinden bir Ukrayna Karadeniz limanına gitmeden önce İstanbul'da JCC yetkilileri tarafından denetleniyor ve Türk sularına geri döndüğünde de yük denetimine tabi tutuluyor.

Verilere göre, Cuma günü itibarıyla, denetim için yetkilendirilmiş bir gemi ve giden denetim için 25 gemi bekliyor. Ukrayna limanlarında 13 gemi bulunuyor ve Ukrayna'ya doğru transit geçiş yapan beş gemi ve Türkiye'ye geri dönmek üzere transit geçiş yapan iki gemi var.

Ukrayna deniz limanları web sitesine göre, izin almak isteyen sekiz gemi var.

Rusya'nın memnuniyetsizliği

Rusya Dışişleri Bakanlığı 27 Nisan'da yaptığı açıklamada Karadeniz tahıl anlaşmasının sadece tam olarak uygulanmasının anlaşmayı çökmekten kurtarabileceğini ifade ederek Moskova'nın küresel bir gıda krizini önlemeyi amaçlayan anlaşmadan duyduğu memnuniyetsizliği bir kez daha teyit etti.

Rusya, Batı'nın Rus tahıl ve gübre ihracatının önündeki engelleri kaldırmaması halinde anlaşmanın 18 Mayıs'tan sonraya uzatılmasına izin vermeyeceğini defalarca söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova Moskova'da düzenlediği olağan basın toplantısında "[Anlaşma] içinden seçip alabileceğiniz bir büfe değil" dedi ve anlaşmanın şimdiye kadarki uygulamasının tatmin edici olmadığını dile getirdi. 

Rusya'nın tarımsal ihracatı Batı yaptırımları tarafından açıkça hedef alınmamış olsa da Moskova, Ukrayna'daki askeri eylemleri nedeniyle ödeme, lojistik ve sigorta sektörlerine getirilen kısıtlamaların tahıl ve gübre ihracatının önünde bir engel oluşturduğunu söylüyor.

Rusya'nın müzakerelerdeki ana taleplerinden biri Rus bankası Rosselkhozbank'ın SWIFT ödeme sistemine yeniden bağlanması.

Tahıl ihracatı transit ülkelerde kalıyor

Polonyalı ve Ukraynalı yetkililer, 18 Nisan'da, yurtdışına ihraç edilmek üzere Polonya'dan geçen Ukrayna tahıl konvoylarının mühürleneceğini, korunacağını ve ürünün Polonya pazarına akın ederek fiyatlara zarar vermesini engellemek için izleneceğini söyledi.

Duyuru, Ukrayna tahılının büyük bir kısmının Polonya'da kaldığını ve kendilerini büyük zarara uğratan bir bolluğa yol açtığını söyleyen Polonyalı çiftçilerin protestolarının ardından iki gün süren yoğun görüşmelerin ardından geldi.

Polonya Tarım Bakanı Robert Telus, o gün düzenlediği basın toplantısında Varşova ve Kiev'in "tek bir ton [Ukrayna] tahılının Polonya'da kalmayacağı, tamamının transit geçeceği anlamına gelen mekanizmalar üzerinde çalıştıklarını" söyledi.

Rusya'nın Ukrayna'daki savaş sırasında geleneksel ihracat deniz geçişlerini engellemesinin ardından AB, Afrika ve Orta Doğu'ya nakliyesini kolaylaştırmak için Ukrayna tahılı üzerindeki vergileri kaldırdı ve çiftçilerin yetersiz olduğunu söylediği bir miktar tazminat ödemeyi teklif etti.

Tahılın büyük bir kısmı transit ülkelerde kalırken, Polonyalı bazı sendikalar ve muhalif politikacılar hükümetle bağlantılı şirketleri ucuz ve düşük kaliteli Ukrayna tahılını satın alıp ekmek ve makarna fabrikalarına yüksek kaliteli Polonya ürünü olarak satarak soruna yol açmakla suçluyor.

Çin'in üretimi düşük kalmaya devam ediyor

The Epoch Times'te yer alan analize göre, Çin'in kırsal tahıl verimi hala düşük ve arazi kiraları ile işgücü fiyatları yüksek. Bu arada, artan uluslararası enerji ve gübre fiyatlarının etkisiyle gıda üretim maliyetleri de artmaya devam ediyor.

Çin Tarım Üniversitesi tarafından Temmuz 2022'de yayınlanan bir araştırma raporuna göre, Çin'in üç büyük tahıl ürünü olan pirinç, buğday ve mısırın 2020 yılındaki ortalama net kârı 0,165 dönüm başına 6,8 dolardı.

Ortalama net kâr 2004 yılında 0,165 dönüm başına 28,6 dolar iken 2011 yılında 0,165 dönüm başına 36,5 dolara yükselmiştir.

2016'dan 2019'a kadar, üç ana tahılın ortalama net karları negatif oldu.