AYM'ye bireysel başvuruda gün başına 145 dosya düşüyor

Türkiye'nin, AİHM'deki "hak ihlali" iddialı davalarını azaltmak amacıyla 23 Eylül 2012'de getirilen Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) bireysel başvuru hakkı kapsamında bugüne kadar 650 bin 453 başvuru yapıldı. Bunlardan 551 bin 913'ü sonuçlandırdı.

Bu tarihten bu yana yapılan bireysel başvuru sayılarına gün bazlı bakıldığında  her güne 145 başvuru ve 123 sonuçlandırılan başvuru düşüyor. 

AYM'nin açıkladığı bireysel başvuru istatistiklerine göre, 12 yılı aşkın sürede yapılan 650 bin 453 başvurudan 70 bin 699'u 2024 yılına ait. 2024 yılında yapılan başvurular toplam başvuruların yüzde 10,9'unu oluşturuyor.

En çok başvurunun yapıldığı yıl ise 109 bin 779 ile 2022 yılında oldu ve bu dönemdekiler toplam başvuruların yüzde 16,9'unu oluşturdu. Bireysel başvuru hakkının tanındığı ilk tam yıl olan 2013 yılında ise toplam başvuruların yüzde 1,5'ini oluşturan 9 bin 897 bireysel başvuru yapıldı.  

AYM'ye bireysel başvuru hakkının tanınmasının üzerinden 12 yıl 100 gün (4 bin 480 gün) geçmiş durumda. Buna göre bireysel başvuru hakkının tanındığı tarihten bu yana gün başına düşen başvuru sayısı 145'i aşıyor. 

Sonuçlandırılan başvurular

Yüksek mahkeme bu süreçte toplam bireysel başvuruların 551 bin 913'ü sonuçlandırdı. 2024 yılında sonuçlandırılan başvuru sayısı 66 bin 798 oldu. Bu toplam sonuçlandırılan başvuru sayısının yüzde 12,1'ini oluşturuyor. 

AYM'nin sonuçlandırdığı bireysel başvuru 2023 yılında 110 bin 1 ile en yüksek sayıya ulaşmıştı. 

Toplam derdest edilen başvuru sayısı 98 bin 540, başvuruları karşılama oranı ise yüzde 84,9 oldu. 

2024 yılında sonuçlandırılan başvuru sayısı ise 66 bin 789 oldu ve başvuruları karşılama oranı yüzde 94 düzeyinde gerçekleşti. 

Yüksek mahkenin, bireysel başvuru hakkının tanındığı tarihten bu yana sonuçlandırdığı günlük başvuru sayısı ise 123'ü geçiyor. 

78 bin hak ihlali kararı

Sonuçlandırılan toplam başvuruların (551 bin 913) karar türüne göre dağılımına bakıldığında 456 bin 476 ile "kabul edilemezlik" ilk sırada yer alıyor. 

En az bir hak ihlali sonucuna varılan başvuru sayısı ise 78 bin 3 oldu. Bunlardan üzerinde hak ihlali kararı verilen dosya sayısı 8 bin 446, bu dosyalarla birleşen dosya sayısı ise 69 bin 557 olarak açıklandı. 

Sonuçlandırılan başvuruların karar türüne göre dağılımında 13 bin 750 idari ret; 2 bin 180'i düşme, dosya kapatma ve başvuru gibi diğer nedenler; bin 504'ün ise hakkın ihlal edilmediği kararları oluşturuyor. 

İncelemedeki başvuru sayısı 98 bin 540

AYM'ye yapılan bireysel başvurulardan henüz sonuçlandırılmamış (derdest) başvuru sayısı 98 bin 540. Bu rakam toplam bireysel başvuru sayısının yüzde 15,1'ini oluşturuyor. 

Sonuçlandırılmamış başvuralardan 48 bin 608'i 2024 yılına, 34 bin 406'sı 2023 yılına, 13 bin 81'i 2022 yılına, 3 bin 343'ü 2021 yılına ve bin 102'si de 2020 yılı ve öncesine ait. 

En çok ihlal makul sürede yargılanma hakkında

Açıklanan istatistiklere göre, en çok ihlal kararı 56 bin 443 ile 'makul sürede yargılanma hakkı'nın ihlalinde oldu. 

Bunu 6 bin 828 ile adil yargılanma hakkının ihlali, 5 bin 623 ile mülkiyet hakkının ihlali, 4 bin 432 ile ifade özgürlüğü hakkının ihlali, bin 706 ile özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali, bin 486 ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali, bin 103 ile kötü muamele yasağı izledi. 

Norm denetimi

AYM'nin norm denetimi görevi kapsamında Ocak 2012-Aralık 2024 döneminde yapılan toplam başvuru sayısı ise 2 bin 159 oldu. Bunun 499'unu iptal başvurusu, bin 660'ını ise itiraz başvurusu oluşturdu. 

Bu iptal ve itiraz başvurularından 2 bin 44'ü sonuçlandırıldı. 

En çok iptal ve itiraz başvurusu 233 ile 2024 yılında geldi. Bunlardan 196'sı iptal başvurusu, 37'si ise itiraz başvurusu neteliğindeydi.  

2024 yılında gelen ve önceki yıllardan devreden iptal ve itiraz başvuruların 318'ini kanuni, 30'unu ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) oluşturdu.