‘Kurbanlıklara yaklaşık 107,3 milyar lira ödenecek’

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nde (TZOB) yapılan tahminlere göre bu yıl kesilecek kurban sayısında azalma bekleniyor. Tahminlere göre, 2024 yılında 3 milyon 180 bin kurbanlık hayvanın kesimi yapılacak ve yaklaşık 107,3 milyar lira ödenecek.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, kurbanın dini görevlerin yerine getirilmesinin yanı sıra başta hayvancılık sektörü olmak üzere ekonomiye de katkı önemli katkılar sağladığını belirtti. 

Bu yıl kurbanlık fiyatları geçmiş yıllara göre daha fazla değişkenlik gösterdiğini ifade eden Bayraktar, bayram öncesinde et fiyatlarında meydana gelen değişimlerin kurbanlık fiyatları arasındaki makasın açılmasına neden olduğunu, bunun da kurbanlık almak isteyenlerde kafa karışıklığına neden olduğunu söyledi.  

Bayraktar, kesimi yapılacak kurbanlıkların sayısına ilişkin şu bilgileri verdi:

“Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanan kesilen kurbanlık hayvan sayılarına bakıldığında ülkemizde; 2020 yılında 963 bin büyükbaş, 2 milyon 800 bin küçükbaş; 2021 yılında 987 bin büyükbaş, 2 milyon 700 bin küçükbaş; 2022 yılında 872 bin büyükbaş, 2 milyon 600 bin küçükbaş, 2023 yılında ise 847 bin büyükbaş, 2 milyon 800 bin küçükbaş hayvan kesildi.

Ülkemizde alım gücünün azalması ve kurbanlık fiyatlarındaki ciddi artışlar nedeniyle bu yıl büyükbaş kesimlerinde geçen yıla göre en az yüzde 20, küçükbaş kesimlerinde ise en az yüzde 10 civarında bir azalış olacağını tahmin ediyoruz. 

Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda bu yıl yaklaşık olarak 680 bin büyükbaş ve 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 180 bin kurbanlık hayvan kesileceğini öngörüyoruz.”

Kurbanlık fiyatları

Bayraktar, kurbanlık fiyatları ve satış şeklinin illere göre farklılık gösterdiğini,  kimi yerlerde canlı ağırlık (baskül) ve et (karkas) fiyatı üzerinden, kimi yerlerde ise canlı hayvan (kabala) üzerinden pazarlık yöntemiyle ya da hisseli satışlar yapıldığını kaydetti. 

Son zamanlarda özellikle büyükşehirlerde kesim fiyatı da hayvan satış fiyatına dâhil edildiğini anlatan Bayraktar, kurbanlık fiyatı konusunda şu değerlendirmelerde bulundu:

“Kurbanlık hayvan fiyatları illere, canlı ağırlığa, ırkına (yerli-kültür) ve büyükbaşta inek, düve, tosun, küçükbaşta koyun, koç, keçi olmasına göre farklılık gösteriyor. 

Ziraat odalarımızdan aldığımız verilere göre ülkemizde ortalama fiyatların; hayvan başına büyükbaşta 75 bin lira ile 250 bin lira, küçükbaşta ise 8 bin lira ile 25 bin lira arasında değişeceği görülüyor. Canlı ağırlık fiyatının ise kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 200 lira ile 300 lira, küçükbaş hayvanlarda 180 lira ile 300 lira arasında olacağını tahmin ediyoruz.

Ülke ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 248 lira, küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 244 lira olduğu görülüyor.

Fiyatlar, geçen yıla göre, büyükbaşta yüzde 68,8, küçükbaşta ise yüzde 88,4 oranında arttı. Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 147 liradan 248 liraya, küçükbaşta ise 130 liradan 244 liraya çıktı.

Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük ilimizden, İstanbul’un Avrupa yakasında 250 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 240 lira ile 300 lira, Ankara’da 230 lira ile 280 lira, İzmir’de 250 lira ile 270 lira arasında değişiyor.

Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak, İstanbul’un Avrupa yakasında 240 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 230 lira ile 300 lira, Ankara’da 240 lira ile 280 lira, İzmir’de 250 lira ile 300 lira arasında seyrediyor.”

Hisse fiyatı 18 bin-35 bin lira arasında

Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre, büyükbaş hayvanlarda hisseli satışlar da yapılıyor. Hisse fiyatları illere göre değişmekle birlikte 18 bin lira ile 35 bin lira arasında seyrediyor.

Bazı illerdeki hisseli satışlarda kişi başı hisse bedeli İstanbul’da 22 bin-35 bin lira, Ankara’da 20 bin-32 bin lira, İzmir ve Bursa’da 18 bin-30 bin lira, Kahramanmaraş’ta 20 bin-25 bin lira, Erzurum, Sakarya ve Malatya’da 20 bin-30 bin lira, Antalya, Karaman ve Kastamonu’da 18 bin-25 bin lira arasında değişiyor. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre değişebiliyor. 

Vekâletle kesim

Bağış yoluyla kurban kesiminde ise geçmiş yıllarda vakıf ve derneklerin yurtiçi ile yurtdışı vekâlet ücretleri hemen hemen aynıyken bu makas son 3 yıldır giderek açıldı, 2024 yılında yüzde 173’e kadar yükseldi.

Bayraktar, “Vakıf ve derneklerin yurtdışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına göre daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor, bu da iç pazarda yetiştiricilerimizin satışlarını olumsuz etkiliyor” dedi. 

Bayraktar, dernek ve vakıflara yatırılan paraların kurban kesiminde kullanılması ve bunların iyi bir şekilde denetlenmesi çok önemli olduğunu ifade ederek şunları kaydetti:

“Vekâleten kurban kesmeyi taahhüt eden bu kuruluşların, bu dönemde ne kadar hayvanı nereden aldığı, hangi şartlarda ve nerelerde ne kadar kurbanlık kestiği, vekâleti veren kurban sahibinin vekâletinin yerine getirilip getirilmediği yetkili kurumlar tarafından sıkı bir şekilde kontrol edilmelidir. Aksi takdirde hem hayır işlemeyi düşünen vatandaşlarımızın hem de üreticilerimizin mağduriyeti söz konusu olabilecektir.

Ayrıca dernek ve vakıflar kar amacıyla hareket etmemeli, toplu alımlarda üreticinin hakkını koruyacak fiyat politikası uygulamalıdır.”

Fiyat değişimindeki nedenler

Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre, geçtiğimiz dönemde damızlık hayvanların kesime gitmesiyle birlikte besiye alınan hayvan sayısındaki azalış et fiyatlarını artırdı. Geçen yıl 239 lira olan ortalama dana karkas fiyatı bu yıl yüzde 45,9 oranında artarak 348 liraya, 345 lira olan kuzu karkas fiyatı yüzde 89,8 oranında artarak 408 liraya yükseldi.

Diğer yandan yüksek enflasyonun yanında yem, işçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye ve benzeri masraflarda meydana gelen artışlar da kurbanlık fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu.

Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 10 bin 8 lira iken bu yıl yaklaşık yüzde 100 artışla 20 bin 2 liraya yükseldi.

Geçen yıl tonunu 7 bin 230 liraya aldıkları besi yemi bu yıl yüzde 41 artışla 10 bin 188 lira, 5 bin 746 liraya aldıkları kuru yonca otu yüzde 24,5 artışla 7 bin 153 lira oldu. 

İşletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 214 lira iken bu yıl yüzde 20 artışla 250 liraya yükseldi. Mazot fiyatları ise geçen yıla göre yüzde 109 artarak 20 liradan, 41 liraya yükseldi.

Geçen yıl Kars’tan; Ankara’ya 28 bin liraya giden nakliye aracı bu yıl 47 bin liraya, İstanbul’a 38 bin liraya giden araç 58 bin liraya, Bursa ve İzmir’e 40 bin liraya giden araç 60 bin liraya gidiyor.

Kurbanlık satmak isteyen üreticiler, büyükşehirlerde her ilçede farklı olmak üzere satış yerlerine çadır kirası ödüyor. Fiyatlar illere ve ilçelere göre farklılık gösteriyor, bu da ek maliyet getiriyor. 

“Kurbanlıklara 107,3 milyar lira ödenecek” 

Bayraktar, bu yılki kurban bayramının ekonomik değerleri konusunda da şunları kaydetti:

“Ortalama 400 kilogram canlı ağırlığa sahip büyükbaş hayvanın canlı kilosunun 248 lira civarında satılacağı düşünüldüğünde, bayram süresince kesilecek yaklaşık 680 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 67 milyar 545 milyon lirayı aşacaktır. 

Bir küçükbaş hayvanın ortalama 15 bin 900 liradan satılacağı tahminiyle, kesilecek yaklaşık 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvana ödenecek para ise 39 milyar 750 milyon lira olacaktır. Toplamda halkımızın kesilecek 3 milyon 200 bine yakın kurbanlık için 107 milyar 300 milyar liraya yakın para ödeyeceğini tahmin ediyoruz.”

Bayraktar, kesilecek kurbanlıkların derilerinin de küçükbaşta ekonomik yaklaşık olarak 125 milyon lirayı, büyükbaşta ise 408 milyon lirayı bulacağını belirterek, derinin saklanmasında gösterilmesi uyarısında bulundu. 

Bayraktar, kurban kesiminde kasaplara ödenecek kesim ücretlerinin de yapılan işleme göre değiştiğini, toplan ekonomik değerin 2,3 milyar lira olarak tahmin edildiğini söyledi.