Sağlık örgütlerinin yeni gündemi "maymun çiçeği"

Şimdiye kadar ABD'de bir vaka tespit edildi ve Kanada, İngiltere, bazı Avrupa ülkeleri ve son olarak da Avusturalya'da çok az sayıda vaka bildirildi. Hastalık genellikle sadece batı ve orta Afrika'da bulunduğu ve nadiren başka yerlere yayıldığı için ülkeler alarma geçti.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) "maymun çiçeği" hastalığının şu ana kadar 11 ülkede görüldüğünü, şu ana kadar onaylanmış 80 vaka ve 50 şüpheli bulunduğunu açıkladı. 

Açıklamaya göre, virüs, bazı ülkelerdeki hayvan popülasyonlarında görülmekle birlikte, yerel halk ve gezginler arasında salgınlara da rastlandı. Son dönemde, 11 ülkede rapor edilen vakalar, endemik olmayan ülkelerde meydana geldikleri için düzensiz görülüyor.

Şu ana kadar yaklaşık 80 onaylanmış vaka ve 50 şüpheli durum var. Takip va inceleme genişledikçe daha fazla vakanın bildirilmesi olasılığı bulunuyor.  

DSÖ, etkilenebilecek kişileri bulmak ve desteklemek, hastalığın nasıl yönetileceği konusunda rehberlik sağlamak için hastalık gözetimine genişletmek için etkilenen ülkeler ve diğerleriyle koordinasyonu güçlendirdi. Hastalık ve müdahale stratejileri hakkında bilgi paylaşmak için uzmanlar ve teknik danışma grupları toplantılar düzenlemeye devam ediliyor.

Bir tür çiçek virüsü 

DSÖ kaynaklarına göre, ilk kez maymunlarda teşhis edildiği için "maymun çiçeği" olarak adlandırılan hastalığa bir tür virüsü neden oluyor. Orta ve Batı Afrika'nın tropik yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve zaman zaman diğer bölgelere sıçrayan viral bir hayvan hastalığı olarak tanımlanıyor. 

"Maymun çiçeği" tipik olarak ateş, deride kızarıklık ve şişmiş lenf düğümleri ile kendini gösteriyor ve bir dizi tıbbi komplikasyona yol açabiliyor. Genellikle 2 ila 4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalık. Ancak ağır vakalar ortaya çıkabiliyor. Son zamanlarda vaka ölüm oranı yüzde 3-6 civarında.

"Maymun çiçeği", enfekte bir kişi veya hayvanla yakın temas yoluyla veya virüs bulaşmış materyal yoluyla insanlara geçebiliyor.  Virüs bir kişiden diğerine lezyonlar, vücut sıvıları, solunum damlacıkları ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle yakın temas yoluyla bulaşıyor. 

Maymun çiçeğinin klinik olarak çiçek hastalığına benzetilse de ondan daha az bulaşıcı ve daha az ciddi rahatsızlığa neden oluyor.  

Çiçek hastalığıyla mücadelede kullanılan maymun çiçeği hastalığına karşı da koruma sağladı. Maymun çiçeğinin önlenmesi için onaylanmış olan daha yeni aşılar geliştirilmiş durumda. Çocukken çiçek aşısı yaptırmış olanların bu hastalığa yakalanma olasılığı çok daha düşük. 

California Üniversitesi'nden bulaşıcı hastalık uzmanı Peter Chin-Hong, deride görünen ilk kabarcıklardan sonra gelişen irin dolu kabarcıklar şeklinde bir döküntü olduğunu söyledi. Chin-Hong, "Hastalığın ayırt edici özelliği, gövdede başlayan ve daha sonra ekstremitelere doğru hareket eden karakteristik bir 'çiçek hastalığı' döküntüsüdür" dedi.

İlk 1958'de maymunlarda keşfedildi

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, maymun çiçeği ilk olarak 1958'de araştırma maymunlarında iki hastalık salgını meydana geldiğinde keşfedildi, bu yüzden adını aldı. İlk insan vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde rapor edildi.

"Maymun çiçeği" çoğunlukla orta ve batı Afrika ülkelerinde görüldü, ancak dünya çapında vakalar bildirildi. ABD'de 2003 yılında ithal edilen memelilerden bir salgın meydana geldi ve 2021'de seyahatle ilgili iki vaka yaşandı. 

Bloomberg, buna "maymun çiçeği demenin biraz yanlış olduğunu" çünkü "çoğunlukla sincap ve fare gibi kemirgenleri etkilediğini" yazdı.

Chin-Hong, genellikle batı veya orta Afrika'dan gelen bir gezgin veya enfekte hayvanlara maruz kalma olan "normal bariz bulaşma kurallarına uymadığını" söyledi. Chin-Hong, "Ya çok yakın temas vardı ve bu vakalar bir sosyal veya cinsel ağ ile bağlantılıydı ya da virüs insandan insana daha verimli bir şekilde bulaşmak için gelişti. Salgın daha da büyüyebilir... Ancak büyük salgın sayılarına yayılırsa şaşırırım" dedi.  

11 ülkede görüldü

7 Mayıs'ta Dünya Sağlık Örgütü, yakın zamanda Nijerya'ya seyahat eden bir kişide doğrulanmış bir maymun çiçeği vakası olduğu konusunda bilgilendirildi. 

Şu anda doğrulanmış 80 civarında vaka var ve çoğu gey veya biseksüel olan ve yakın zamanda Afrika'ya seyahat etmemiş erkeklerde tespit edildi. Bu, bir Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı yetkilisini, lezyon veya kızarıklık fark eden herhangi bir gey veya biseksüel erkeği cinsel sağlık kliniğini uyarmaya teşvik etmeye sevk etti. 

ABD'de, yakın zamanda Kanada'ya seyahat eden Massachusettsli bir adamda bir vaka tespit edildi. Şu anda, Montreal'deki sağlık yetkilileri 17 şüpheli maymun çiçeği vakasını araştırıyor ve oradaki bir yetkili, bildirilen ilk vakaların cinsel sağlık klinikleri tarafından, çoğunlukla diğer erkeklerle seks yapan erkeklerde olduğunu söyledi. 

CNN'ye göre, İspanya şu anda 22 şüpheli vakayı araştırıyor ve İtalya'da onaylanmış bir vaka var.

Avustralya'da, İngiltere'de Sidney'e dönen bir adamda tespit edildiğini doğruladı.

Bloomberg, ana benzerlikler arasında birçok bulaşıcı hastalık tarafından paylaşılan bir şey olduğunu söyledi: “Maymun çiçeğinin başlaması hayvandan insana bulaşmayı içeriyordu.” 

İlk belirtilerden bazıları COVID'ye benziyor: Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, titreme ve yorgunluk. COVID gibi, maymun hastalığına karşı koruyucu olabilecek bir aşı var. Sağlık birimlerine göre, Afrika'dan gelen geçmiş veriler, çiçek hastalığı aşısının maymun hastalığını önlemede yüzde 85 etkili olduğunu gösteriyor. 

"Alarm için bir neden yok"

Chin-Hong, şimdiye kadarki kanıtlar, COVID-19'dan farklı olarak maymun çiçeğinin "SARSCoV2 gibi aerosolize olduğu düşünülmediğini" gösteriyor.

Chin-Hong, "insanların henüz endişelenmesine gerek olmadığını" düşünüyor. Chin-Hong, "Birçok garip ve ortaya çıkan enfeksiyonda olduğu gibi, hepimiz meraklı olmalıyız, ancak korkmamalıyız. Şu ana kadar çoğu hasta herhangi bir antiviral veya antikor tedavisi görmeden iyi durumda... Virüs genellikle insanlarda olmayı sevmiyor ve kemirgenleri tercih ediyor" dedi.