DSÖ, maymun çiçeği salgını için 'küresel acil durumu' ilan etti

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) maymun çiçeği salgını için "küresel halk sağlık acil durumu" ilan edildi.

Sınıflandırma, DSÖ'nün yayınlayabileceği en yüksek uyarı ve vakalarda dünya çapındaki bir artışın ardından buna karar verildi. Karar, DSÖ'nün virüsle ilgili acil durum komitesinin ikinci toplantısının sonunda geldi.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, 75 ülkeden 16.000'den fazla vakanın rapor edildiğini söyledi. Direktör, salgının bir sonucu olarak şimdiye kadar beş ölüm meydana geldiğini de belirtti. 

BBC'nin haberine göre, şu anda bu tür sağlıkla ilgili yalnızca iki acil durum daha vardı:  Koronavirüs pandemisi ve çocuk felcini ortadan kaldırmaya yönelik devam eden çaba.

Ghebreyesus, acil durum komitesinin, daha önce, maymun çiçeği salgınının küresel bir sağlık acil durumu olarak sınıflandırılması gerekip gerekmediği konusunda fikir birliğine varamadığını ifade ederek, şunları söyledi:

"Ancak salgının dünyaya hızla yayıldığını ve gerçekten uluslararası bir endişe kaynağı olduğuna karar verdi. DSÖ'nün değerlendirmesi, maymun çiçeği riskinin küresel olarak ve riski yüksek olarak değerlendirdiğimiz Avrupa bölgesi hariç tüm bölgelerde orta düzeyde olduğu yönündedir." 

Avrupa'da Mayıs ayında başladı

Mevcut salgın Mayıs ayında başladı ve 20 Mayıs'ta İngiltere'de çoğunlukla eşcinsel erkekler arasında 20 vaka kaydedildi.

DSÖ'ye göre, o zamandan beri salgın 20 Temmuz itibariyle neredeyse 14 bine vakaya ulaştı. ABD'deki CDC'den alınan veriler, yalnızca bir günde, 19 Temmuz'dan 20 Temmuz'a kadar, teyit edilen vaka sayılarının 14 bin 511'den 15 bin 378'e sıçradığını gösteriyor. 

14 Temmuz'dan bu yana Tayland, Sırbistan, Gürcistan, Hindistan ve Suudi Arabistan, mevcut salgının tespit edildiği 72 ülkeye ek olarak ilk vakalarını bildirdiler.

Salgın büyümeye devam ederken, epidemiyologlar DSÖ'nün kararının doğru olup olmadığı konusunda ikiye bölünmüş durumda. Toplantı, 23 Haziran'da salgının bu eşiği karşılamadığına karar verdiği toplantının ardından acil durum komitesi ikinci kez toplandı.

"Uluslararası koordinasyon" 

DW'nin haberine göre, London School of Hygiene & Tropical Medicine'de uluslararası halk sağlığı profesörü olan Dr. Jimmy Whitworth, şunları söyledi:

“Komite için zor bir karar. Bazı açılardan tanımı karşılıyor.  Birçok ülkede yaygın olan benzeri görülmemiş bir salgın ve artan uluslararası koordinasyondan fayda sağlayacak. Öte yandan, kontrol için gerekli araçlara sahip olduğumuz bir enfeksiyon gibi görünüyor; çoğu vaka hafiftir ve ölüm oranı son derece düşüktür."

"Halk sağlığı acil durumu" nedir?

Halk sağlığı acil durumu belirlenmesi, DSÖ'nün en yüksek uyarı seviyesi. Ülkelerin sınır ötesi halk sağlığı olaylarını ele alma konusundaki hak ve yükümlülüklerini tanımlamak için 2005 yılında oluşturulan uluslararası sağlık düzenlemelerine dayanıyor.

DSÖ, "halk sağlığı acil durumu"nu "hastalığın uluslararası yayılması yoluyla diğer ülkeler için bir halk sağlığı riski oluşturduğu ve potansiyel olarak koordineli bir uluslararası yanıt gerektireceği belirlenen olağanüstü bir olay" olarak tanımlıyor. 

DSÖ'nün bu kararı acil uluslararası eylem gerektirebilecek bir durum. 

Acil duruma kim karar veriyor

DSÖ'nün maymun çiçeği acil durum komitesi, DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus'a tavsiyede bulundu. Daha sonra onun tavsiyesine dayanarak nihai bir karar verdi.

DSÖ'nün maymun çiçeği acil durum komitesi 16 üyeden oluşuyor ve başkanlık eski bir aşı ve bağışıklama müdürü olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden Jean-Marie Okwo-Bele tarafından yönetiliyor.

Diğer komite üyeleri arasında dünyanın her yerinden epidemiyologlar ve hastalık uzmanları yer almaktadır.

Acil durumun avantajları ve eleştiriler 

Bir "küresel halk sağlığı acil durumu"nun amacı uluslararası yayılma potansiyeline sahip ve tüm dünyadaki insanları tehdit eden akut sağlık risklerine dikkat çekmek olarak açıklanıyor. 

Önleme ve müdahale amacıyla hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bilgi ve kaynakların seferber edilmesi ve koordine edilmesinde yardımcı olmayı amaçlanıyor. 

Uygulamada, özellikle seyahat ve ticaret kısıtlanırsa, acil durum ilan edilmesi, salgınla karşı karşıya kalan ülkeye mali bir yük getirebilir. Gerçekten de bazı ülkeler, bu tür önlemlerden korktukları için bir salgın durumunda halk sağlığı verilerini paylaşmak konusunda isteksiz davranıyor. 

"Halk sağlığı küresel acil durum" sistemini eleştirenler, yalnızca bir olay uluslararası olarak yayılmaya başladığında acil durum ilan edildiğini ve bunun zaten akut bir düzeye ulaştığını belirtiyor. Bazıları alarmın çeşitli, ara aşamaları olması gerektiğini savunuyor. 

Geçmişte hangi durumlarda ilan edildi  

Şimdiye kadar DSÖ, tümü viral salgınlar için altı kez "küresel halk sağlığı acil durumu" ilan etti. Bunlar, şöyle:

-COVID-19 için Ocak 2020, virüsün Çin dışında ilk tespit edildiğinde ilan edildi. Bu sonunda kalıcı bir küresel salgın haline geldi.

-Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde başlayan ikinci Ebola salgınıyla ilgili olarak Temmuz 2019'da.  

-Brezilya'da başlayan ve çoğunlukla Latin Amerika'yı etkileyen Zika virüs salgını için Şubat 2016'da.

-Batı Afrika'da Avrupa ve ABD'ye de yayılan bir salgın nedeniyle Ebola için Ağustos 2014'te.

-Afganistan, Pakistan ve Nijerya'da "vahşi çocuk felci" ve aşı kaynaklı virüsün yayılmasındaki artışın ardından çocuk felci için Mayıs 2014'te. 

-Meksika'da başlayan ve dünyaya yayılan H1N1 veya "domuz gribi" için 2009'da. 

Bu arada, maymun çiçeği hastalığı daha önce üç kez salgına dönüştü, ancak "halk sağlığı acil durumu" ilan edilecek boyuta ulaşmadı.