TBMM'nin yüzde 63'ü yeni isimlerden oluştu

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) 28. Dönemi bugün yapılacak andiçme töreniyle başlayacak. 

14 Mayıs seçimlerinin ardından oluşan 28. Dönem TBMM, anayasa gereği bugün saat 14:00'te toplanacak. Geçici başkanlığı "en yaşlı üye" sıfatıyla MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli üstlenecek, genç üyelerden de başkanlık divanı oluşturulacak. 

Andiçme töreninin ardından TBMM Başkanlık seçimine ilişkin başvurular için beş günlük ara verilecek. 

YSK'nın açıkladığı verilere göre, 14 Mayıs'ta yapılan seçimlerde yurtiçi ve yurtdışında kayıtlı 55,8 milyon seçmen sandığa gittiği ve 54.4 milyon geçerli oy kullanıldı. Katılım oranı yüzde 87 düzeyindeydi. 

Seçimde yüzde 7'lik ülke barajını geçen AK Parti 268 (yüzde 35,6), CHP 169 (yüzde 25,3), MHP 50 (yüzde 10), İYİ Parti 43 (yüzde 9,6), Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi 61 (yüzde 8,8) milletvekili çıkardı. 

Yüzde 7'lik barajı aşamayan parti sayısı 17 oldu. Ancak ittifak sistemi kapsamında Yeniden Refah Partisi 5 ve Türkiye İşçi Partisi'nden de 4 milletvekil Meclis'e girdi. 

AK Parti ve CHP listelerinden seçilen başka partilere mensup bazı milletvekillerinin de andiçme törenin ardından kendi partilerine dönmeleri bekleniyor. 

İttifaklar bağlamında bakıldığında Cumhur İttifakı'nın milletvekili sayısı 323, Millet İttifakının milletvekili sayısı 212, Emek ve Özgürlük İttifakı'nın milletvekili sayısı ise 65 oldu.

Meclis'in kadın milletvekili profili

Kadın milletvekili dağılımı geçmiş döneme göre biraz daha artmış durumda. 28. dönem parlamentosunda 479 erkek, 121 kadın milletvekili görev yapacak. Geçtiğimiz dönemin sonunda kadın milletvekili sayısı 100, erkek milletvekili sayısı ise 477 idi. Böylece Meclis'te geçtiğimiz dönemin sonunda yüzde 17,4 olan kadın temsil oranı, yeni dönemde yüzde 20,1'e yükseldi.

AK Parti'nin 268 milletvekilinin 50'si kadınlardan oluştu. Bu kapsamda AK Parti'nin yüzde 17,9 olan kadın milletvekili oranı yüzde 18,6'ya çıktı. 

Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi'nde ise 61 milletvekilinden 30'unu kadınlar oluşturdu. Böylece kadın temsil oranı yüzde 49,1 ile diğer partilere göre en yüksek düzeyde gerçekleşti. 

CHP'nin 169 milletvekilinin 30'unu kadın milletvekilleri oluşturdu. CHP'nin, geçen dönem yüzde 12,2 olan kadın milletvekili oranı yüzde 17,7'ye yükseldi.  

MHP'de ise 50 milletvekilinden sadece 4'ü kadın. MHP'nin ise yüzde 10 olan kadın milletvekili oranı yüzde 8 düştü. 

Genel Başkanlığını Meral Akşener'in yaptığı İYİ Parti'de ise 43 milletvekilinden 6'sı kadın. İYİ Parti'nin geçen dönem yüzde 5,4 olan kadın milletvekili oranı yüzde 13,9'a yükseldi.

Dört milletvekili bulunan Türkiye Partisi'nde ise geçen dönem olduğu gibi bu dönemde de bir kadın milletvekili bulunuyor. 

28. Dönem TBMM'de 31 il sadece erkekler tarafından temsil edilecek. Nevşehir ve Giresun ise TBMM'ye ilk kez kadın temsilci gönderen iller oldu.  

Dünya parlamentolarında kadın

Parlamentolar Arası Birlik'in (IPU), 2023 yılı verilerine göre, parlamentodaki kadın temsilci oranı yüzde 40'ın üzerine çıkan ülke sayısı 29 ülke var. 

Türkiye, 27. Dönem'deki yüzde 17,4 kadın temsilci oranıyla genel sıralamada 132. sırada yer alıyor. 28. Dönem'deki yüzde 18,6'lık oran Türkiye'nin yerini 124. sırada yer alan Azerbaycan ile eşit konuma getirecek. 

Parlamentolarındaki kadın temsilci oranı yüzde 50 ve üzerinde olan ülke sayısı ise altı. Bu ülkeler Rwanda (yüzde 61,3), Küba (yüzde 55,7), Nikaragua (yüzde 51,7). Meksika, Yeni Zelanda ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde ise bu oran yüzde 50.

Yüzde 63,5'i yenilendi

mecliste.org'nin araştırmasına göre, 14 Mayıs'ta yapılan 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi sonuçlarına göre 600 milletvekilinin 335'i ilk kez TBMM'ye giriyor. 

Geçtiğimiz dönemde milletvekili olmayan ancak daha önceki dönemlerde seçilen 46 kişi, yeniden milletvekilliği yapacak. 

Bu dönemde ilk kez sandalyeye oturacak 335 milletvekilinin 148'si AK Parti, 90'ı CHP, 47'si Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, 27'si İYİ Parti, 18'i MHP, 4'ü Yeniden Refah Partisi ve 1'i Türkiye İşçi Partisi'nden. 

Bu kapsamda, geçen döneme göre TBMM üyelerinin yüzde 63,5'i yenilenmiş oldu. İlk kez milletvekili olan isimler ise üye sayısının yüzde 55,8'ini oluşturuyor. 

Yedi dönemdir TBMM'de

Meclis'te geçtiğimiz dönemden 219 milletvekili yeniden seçilmeye hak kazandı. 

28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nde seçilen üç milletvekili 28. Dönem'de 7 kez parlamentoda yer alıyor. Bu isimlerden birisi, 1999 yılından beri Meclis'te yer alan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli. Bahçeli, 21, 23, 24, 25, 26 ve 27'nci dönemlerde de Osmaniye Milletvekili olarak parlamentoda yer almıştı.

CHP İstanbul milletvekilleri Erdoğan Toprak ve Engin Altay da Meclis'in en deneyimli milletvekilleri arasında yer almış oldu. Engin Altay, 2002'den bu yana milletvekilliği yapıyor. Erdoğan Toprak ise 1996 yılından, yani 20. Yasama Dönemi'nden bu yana İstanbul milletvekili. 

Meclis'te 6. dönemine giren ve 20 yılı aşkın süreyi geride bırakan ise 13 milletvekili bulunuyor Bu isimler arasıda AK Parti'den Bekir Bozdağ (Şanlıurfa), Mevlüt Çavuşoğlu (Antalya) ve Faruk Çelik (Artvin), CHP'den İlhan Kesici (İstanbul) ve Yaşar Tüzün (Bilecik), MHP'den Celal Adan (İstanbul) bulunuyor. 

İlk kez 16 yıl önce 23. Yasama Dönemi'nde parlamentoya girmeye hak kazanan 7 milletvekili de üst üste 6. kez seçildi. Bu isimler AK Parti'den Tuğrul Türkeş (Ankara), CHP'den Faik Öztrak (Tekirdağ), MHP'den Muharrem Varlı (Adana), İsmet Büyükataman (Bursa), Mustafa Kalaycı (Konya) ve Erkan Akçay (Manisa) ile Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi'den Pervin Buldan (Van) .

Yıllar sonra yeniden

Uzun yıllardan sonra yeniden Meclis'e giren isimler de bir başka dikkat çekici unsur. 

İYİ Parti Yozgat Milletvekili Lütfullah Kayalar, ilk kez 1983'te Yozgat Milletvekili olarak seçilmişti. Daha sonra 17, 18, 19, 20 ve 21'inci dönemlerde görevini sürdürdü. Kayalar, bu dönemde 24 yıllık aradan sonra Meclis'e geri dönmüş oldu.

Bir diğer isim ise Mustafa Sarıgül. 36 yıl önce (18. Yasama Dönemi) Meclis'e giren Sarıgül, CHP listelerinden Erzincan Milletvekili olarak yeniden seçilmiş oldu. 

En genç üç milletvekili kadın

Yeni yasama dönemiyle birlikte, Meclisin en gençleri de kadınlardan oluştu. 25 yaşında olan AK Parti Ankara Milletvekili Zehranur Aydemir, parlamentonun en genç üyesi oldu. AK Parti İstanbul Milletvekili Rümeysa Kadak ise 27 yaşında, ikinci kez seçildi. Bunun dışında, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi'nden Mardin Milletvekili Beritan Güneş Altın ise 28 yaşında.

AK Parti Gaziantep Milletvekili Mesut Bozatlı 29 yaşında ve AK Parti İzmir Milletvekili Eyyüp Kadir İnan da 30 yaşında TBMM'de görev yapacak.

Mesleklere göre dağılım

Geçen dönemlerde olduğu gibi Meclis'in meslek profili yeni dönemde de ağırlıklı olarak avukat, tıp doktoru ve mühendislerden oluşuyor.

Geçen dönemlerde olduğu gibi Meclis'in meslek profili yeni dönemde de genellikle avukat, tıp doktoru ve mühendislerden oluşuyor. Buna göre, 600 milletvekili mesleklerine göre incelendiğinde milletvekillerinin 119'u avukat, 62'si mühendis, 50'si iş insanı, 32'si yönetici, 31'i tıp doktoru ve 30'u da akademisyen.

Yeni dönemle birlikte siyasette liyakat tartışmaları da yeniden başladı. Öyle ki kanun yapımı, denetim mekanizmaları, asker gönderme, uluslararası anlaşmaların uygun bulunması gibi işlevlerin Meclisten geçtiğini gözönünde bulundurulduğunda milletvekillerinin uzmanlık alanının önem taşıdığı yönünde görüşler var. Siyasi partilerde listeler oluşturulurken bu kriterin dikkate alınması gerektiği görüşü dile getiriliyor.