2024 dünyada seçim yılı olacak
2024 yılı siyasî bir yıl olacak. Yaklaşık 30 ülke Devlet Başkanını seçerken, 20 civarında ülkede de Parlamento seçimleri yapılacak. Türkiye'de de siyaset 31 Mart'ta yapılacak yerel seçimlere odaklanmış durumda.
2024 yılında, bütün dünyada yaklaşık 4,1 milyar insan ya da dünya nüfusunun yüzde 51'ini seçim sandıkları bekliyor.
Bu seçimler, Rusya-Ukrayna ve İsrail-Hamas savaşlarının damgasını vurduğu jeopolitik ve ekonomik çalkantılara ek olarak yavaşlayan küresel büyüme ortamında yapılacak.
Gözlemciler, yapay zekâdaki patlamayla bağlantılı çeşitli derecelerdeki dezenformasyon ve manipülasyon tehdidinden bahsetmiyor bile!
2024’un en önemli seçimleri şöyle:
1. ABD’de rövanş maçı
5 Kasım'da milyonlarca Amerikalı, yeni Devlet Başkanını seçmek için sandık başına gidecek ve Beyaz Saray'a yerleşecek yeni Başkan belli olacak.
Bu, Amerikalılar ve dünya için “déjà vu” hissi uyandıracak bir seçim olacak. 81 yaşındaki Demokrat Başkan Joe Biden ile 77 yaşındaki Cumhuriyetçi selefi Donald Trump arasında muhtemel bir rövanş maçı bekleniyor.
İki başrol oyuncusu arasındaki farklar o kadar büyük ki, 2024'teki seçim, sonucu en merakla beklenen seçim olacak. Hem yerel hem de uluslararası Amerikan siyaseti, kimin kazanacağına bağlı olarak çok farklı olacak.
Seçimin nasıl yapılacağı da önemli bir konu olacak. Donald Trump'ın Cumhuriyetçi kampı temsil etmesi halinde 2020'de olduğu gibi pek çok tartışma ve yanlış bilgi ortaya çıkabilir. Bu da dünyanın dört bir yanını diken üstünde tutacak!
2. Rusya'da dümende Vladimir Putin var
71 yaşındaki Vladimir Putin, 17 Mart'ta yapılacak başkanlık seçimlerinde aday olacak ve gözlemcilere göre yine kazanacak. Putin 23 yıldır, Rusya’yı demir yumrukla yönetiyor.
Vladimir Putin, Rusya'daki tüm muhalefeti metodik olarak ortadan kaldırdı. Kremlin'in bir numaralı muhalifi Aleksei Navalni gibi başlıca siyasî muhalifleri ya sürgünde ya da hapiste. Bazıları da öldü. Dolayısıyla Vladimir, çekinmeden aday olabilir ve 2020'de kabul edilen anayasa reformu sayesinde 2036'ya kadar da iktidarda kalabilir!
Ancak mart seçimleri, iki yıl önce Ukrayna'ya karşı başlatılan savaştaki çıkmazın damgasını vurduğu kasvetli bir atmosferde yapılacak gibi görünüyor.
3. Hindistan'da yaklaşık bir milyar seçmen
Hindistan, 2023 yılında, Çin'i geçerek, dünyanın en kalabalık ülkesi oldu. Yaklaşık 945 milyon Hint vatandaşı, Parlamentonun alt kanadı Lok Sabha'ya üye seçmek mayıs ayında yapılacak genel seçimler için sandık başına çağrılacak.
Bu seçimler Başbakan Narendra Modi bakımından büyük önem taşıyor. Hindu milliyetçisi BJP (Hindistan Halk Partisi) ve NDA (Ulusal Demokratik İttifak) koalisyonunun, Narendra Modi liderliğinde 2014 ve 2019'daki önceki genel seçimlerde elde ettikleri ve Lok Sabha'da sahip oldukları mutlak çoğunluk (543 sandalyenin 303'ü) ile somutlaşan hakimiyetini daha da pekiştirip pekiştirmeyeceğini belirleyecek.
Son anketlere göre, Narendra Modi'nin partisi BJP'nin, Hindu çoğunluğa hitap eden milliyetçiliği sayesinde kazanması bekleniyor. Rahul Gandhi liderliğindeki Kongre Partisi, mevcut Başbakana meydan okumak için farklı bölgesel muhalefet partileriyle büyük bir koalisyon kurdu.
4. Avrupa Birliği'nde Avrupa şüphecilerinin yükselişi
6 ve 9 Haziran tarihleri arasında (her ülkedeki seçim kurallarına bağlı olarak), AB’ye üye ülkede yaklaşık 400 milyon seçmen, tek bir oylamada doğrudan genel oyla 720 Avrupa Parlamentosu milletvekilini seçmek için sandık başına gidecek.
Avrupa Birliği bünyesinde AB’nin yararından şüphe eden güçlerde yeni bir yükseliş gözleniyor.
Hollanda’da, Geert Wilders'in İslam düşmanı aşırı sağcı partisinin kasım ayında yapılan Parlamento seçimlerinde elde ettiği büyük zafer bunun en son simgesi oldu. AB’deki tartışmaların merkezinde, AB’yi bölen göçle bağlantılı meseleler ile yükselen enflasyonla zayıflayan ekonomi ve çevre de yer alıyor.
5. Meksika'da bir kadın düellosu
Meksika’da 2 Haziran'da yapılacak Başkanlık seçimlerinde iki kadın, eski başkan Andres Manuel Lopez Obrador'un yerine geçmek için favori adaylar olarak görülüyor. Bunlar, iktidardaki Morena partisinden başkent Meksiko’nun eski Belediye Başkanı 61 yaşındaki Claudia Sheinbaum ve üç muhalefet partisini bir araya getiren 60 yaşındaki Senatör Xochitl Galvez. Halihazırda Claudia Sheinbaum anketlerde açık ara önde gidiyor.
Kadın cinayetlerinde rekorlara imza atan Meksika’da kadın adayların favori görülmesi son derece anlamlı. Müstakbel başkan, komşu ABD’de endişelere yol açan göç kriziyle boğuşacak ve Latin Amerika'nın en büyük ikinci ekonomisine yön vermek zorunda kalacak. Favori Claudia Sheinbaum, akıl hocası olan eski başkan Lopez Obrador'un ekonomik ve sosyal politikalarını devam ettirme sözü verdi bile!
6. Venezuela'da Nicolas Maduro üçüncü dönemi umuyor
Hugo Chavez'in halefi sosyalist Nicolas Maduro, kesin tarihi henüz belirlenmeyen, ancak yılın ikinci yarısında yapılması beklenen Başkanlık seçimlerinde üçüncü kez Devlet Başkanı olmayı umuyor.
Uzun süredir bölünmüş olan muhalefetin büyük bir kısmı, seçilebilir olmamasına rağmen liberal Maria Corina Machado'nun arkasında birleşti.
Nicolas Maduro'nun güvenilirliği bir kez daha tehlikede. Yaygın olarak, hileli kabul edilen 2018'deki seçimlerde yeniden seçilmesi, başta ABD olmak üzere pek çok ülke tarafından tanınmadı. Ülke ekonomisine biraz nefes aldıracak olan ABD yaptırımlarının kaldırılmasına rağmen 2024 için de hiçbir şey kesin değil.
Nicolas Maduro, ülkeyi ikna etmek için, komşu Guyana'nın üçte ikisini oluşturan petrol zengini Essequibo bölgesinin ilhakını teklif ederek, milliyetçi damara dokunmak istedi. Her iki tarafın da güç kullanmamak üzere imzaladığı anlaşmaya rağmen uluslararası toplum teyakkuz halinde!
7. İran'da Mahsa Emini'nin gölgesinde bir seçim
İran, 1 Mart'ta Parlamento seçimlerine gidiyor. 2020'deki seçime reformist ve ılımlı adayların kitlesel olarak bertaraf edilmesi damgasını vurmuş, seçimi neredeyse muhafazakârlar ve aşırı muhafazakârlar arasındaki bir rekabete indirgemişti. Seçmenlerden ayrıca dinî liderin atanması, denetlenmesi ve nihayetinde görevden alınmasından sorumlu kilit organ olan 88 üyeli Uzmanlar Meclisini yenilemeleri de istenecek.
Bu Meclis’in mevcut Başkan Yardımcısı Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve ılımlı eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yeniden seçilmek için yarışıyor.
Bu seçimler, kılık kıyafet yönetmeliğinine aykırı davrandığı gerekçesiyle polis tarafından yakalanan Mahsa Emini'nin Eylül 2022'de gözaltındayken hastanede ölümünden bu yana yapılacak ilk Parlamento seçimleri olacak.
İran'ın Kürt azınlığının mensubu olan 22 yaşındaki genç kadının ölümü, ülkenin siyasî ve dinî liderlerine karşı büyük gösterilere yol açmıştı. Bu hareket aylarca devam etti ve yüzlerce ölüm ve binlerce tutuklamaya ek olarak gösterilere katılan altı kişinin idam edilmesiyle bastırıldı.
8. Senegal'de gergin seçimler
Senegal, 25 Şubat'ta Cumhurbaşkanlığı seçimini düzenleyecek. 2012'den bu yana iktidarda olan Cumhurbaşkanı Macky Sall, eylül ayında, Başbakan Amadou Ba'yı kendi kampının adayı olarak gösterdi ve bu seçim, ülke içinde tartışmalara neden oldu. Muhalefet tarafında ise 2019 Başkanlık seçimlerinde üçüncü sırada yer alan Osman Sonko'nun adaylığı hâlâ belirsizliğini koruyor. Yüksek Mahkeme, kasım ayında, muhalefetin adayını tekrar yarışa sokan bir kararı bozdu.
Bu arada, Osman Sonko çeşitli suçlamalarla hüküm giydi ve gözaltına alındı, bu da protestolara ve şiddete neden oldu.
Son üç yılda sekiz darbenin yaşandığı kıtada gergin bir seçim olması bekleniyor. Afrika'da 2024 yılında, (Ruanda, Cezayir, Burkina Faso, Mali’nin de bulunduğu on civarında ülkede Başkanlık seçimi yapılması planlanıyor, ancak çalkantılı bir bölgede geleneksel demokratik istikrar adası olan Senegal'deki seçim özellikle yakından izlenecek.
9. Türkiye'de yerel seçimler
Türkiye'de de siyasetin gündemi 31 Mart'ta yapılacak yerel seçimlere odaklanmış durumda.
Partiler yerel seçimlere yönelik hazırlıklarının sürdürürken adaylar da birer birer açıklanmaya başladı. Yüksek Seçim Kurulu yere seçime ilişkin süreci başlattı.
İktidardaki AK Parti ile müttefiki MHP'nin kimi yerlerde işbirliği yapacak olması özellikle büyükşehirlerdeki rekabeti daha da artıracak.
