KONULAR
Asgari ücret ve enflasyon
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2025 yılında uygulanacak asgari ücretin ele alınacağı ilk toplantısını 10 Aralık Salı günü yapacak.
İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden olaşan komisyonda işçi tarafını temsil eden TÜRK-İŞ, işveren tarafını temsil eden TİSK temsil ediyor. 15 üyeli komisyonda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcilerinin yanı sıra asgari ücretle çalışan dört kişi de yer alıyor. Komisyonda asgari ücretle çalışanları aşçı Selma Sayın, kuaför Nihan Koçak, karayollarında taşeron işçi Durmuş Öztürk ve basın mensubu Sezer Özseven temsil edecek.
Asgari ücret 2024 yılında net 17.002,12 lira, brüt 20.002,50 TL olarak uygulanıyor. Geçen yıl yapılan asgari ücret artışı yüzde 49,1'lik bir artış yapılmıştı.
2025 yılında uygulanacak asgari ücrette, TÜİK'in açıkladığı gerçekleşen enflasyon oranına göre artırılması durumunda yüzde 44-46 bandında, 2025 yılı için hedef enflasyonun dikkate alınması halinde de yüzde yüzde 21-26 bandında bir artış yapılabileceği konuşuluyor.
Ücretin en alt sınırı
İş Kanunu'nun "Asgari ücret" başlıklı 39. maddesinde "İş sözleşmesi ile çalışan ve bu kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir" kuralı yer alıyor.
Türkiye’de asgari ücret tespitine ilişkin ilk yasal düzenleme 1936 yılında çıkarılan 3008 sayılı İş Kanunu ile yapıldı. Ancak, asgari ücret tespitlerine ilk kez 1951 yılında başlanabildi.
Asgari ücret tespiti 1951-1967 yıllara arasında “mahalli komisyonlar” aracılığı ile bölgesel bazda yapıldı. 1967 yılında sistemde köklü değişikliğe gidilerek, mahalli komisyonlar yerine merkezi nitelikteki “asgari ücret tespit komisyonu” oluşturuldu.
Sanayi ve hizmetler kesimi ile tarım ve orman kesimi işçileri için daha önce Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nca ayrı ayrı olarak belirlenen asgari ücret Ağustos 1989'dan itibaren her iki kesim için tek rakam olarak belirlenmeye başlandı.
Asgari ücret tespiti, 2024 yılına kadar 16 yaşında büyükler ve 16 yaşından küçükler olarak ayrı ayrı tespit ediliyordu. Bu tarihten sonra uygulama kaldırlıdı.
2022 yılına kadar asgari ücretin gelir vergisi matrahı üzerinden yüzde 15 oranında gelir vergisi, brüt ücret üzerinden ise yüzde 7,59 oranında damga vergisi uygulanıyordu. 2021 yılı sonu alınan kararla bu vergiler kaldırıldı. Ayrıca gelir vergisinin kalkmasının bir neticesi olarak da tüm kesintiler sonrası oluşan tutarın üzerine eklenen, çalışanın medeni duruma ve çocuk sayısına göre değişiklik gösteren asgari geçim indirimi de kaldırıldı.
Asgari ücretin yürürlük dönemleri 6-24 ay arasında değişti, kimi zaman ara dönem artışları yapıldı. Asgari ücret belirlenirken temel ölçüt olarak enflasyon oranı dikkate alındı. Bu kapsamda kimi zaman enflasyon oranının üzerinde kimi zamanda altında asgari ücret artışları sağlandı.
Yıllara göre brüt asgari ücret ve enflasyon oranları
1974 yılında bu yana uygulanan asgari ücretler ile artış oranları ve yıllık enflasyon rakamları şöyle:
|
Resmi Gazete (m: Mükerrer) |
Yürürlük Tarihleri |
Brüt asgari ücret |
Artış oranı % |
Yıllık enflasyon (TÜFE) % |
||
| Günlük | Aylık | |||||
| 30.06.1974 | 01.07.1974-31.05.1976. | 40 | 1.200 | - | 15,4 | |
| 31.05.1976.m | 01.06.1976-31.12.1977 | 60 | 1.800 | 50,0 | 16,4 | |
| 30.12.1977 | 01.01.1978-30.04.1979 | 110 | 3.300 | 83,3 | 22,5 | |
| 30.04.1979 | 01.05.1979-30.04.1981 | 180 | 5.400 | 63,6 | 62 | |
| 16.04.1981 | 01.05.1981-31.12.1982 | 333.3 | 10.000 | 85,2 | 34,1 | |
| 24.12.1982 | 01.01.1983-31.03.1984 | 540 | 16.200 | 62,0 | 28,4 | |
| 31.03.1984 | 01.04.1984-30.09.1985 | 817.5 | 24.525 | 51,4 | 48,4 | |
| 25.09.1985 | 01.10.1985-30.06.1987 | 1.380 | 41.400 | 68,8 | 45,1 | |
| 27.06.1987 | 01.07.1987-30.06.1988 | 2.475 | 74.250 | 79,3 | 38,9 | |
| 30.06.1988 | 01.07.1988-31.07.1989 | 4.200 | 126.000 | 69,7 | 73,7 | |
| 27.07.1989 | 01.08.1989-31.07.1990 | 7.500 | (*) 225.000 | 76,6 | 63,3 | |
| 27.07.1990 | 01.08.1990-31.07.1991 | 13.800 | 414.000 | 84,0 | 60,3 | |
| 30.07.1991 | 01.08.1991-31.07.1992 | 26.700 | 801.000 | 93,5 | 65,9 | |
| 28.07.1992 | 01.08.1992-31.07.1993 | 48.300 | 1.449.000 | 80,9 | 70,1 | |
| 30.07.1993 | 01.08.1993-31.08.1994 | 83.250 | 2.497.500 | 72,4 | 66,1 | |
| 10.08.1994 | 01.09.1994-31.08.1995 | 139.125 | 4.173.750 | 67,1 | 106,3 | |
| 11.08.1995 | 01.09.1995-31.07.1996 | 282.000 | 8.460.000 | 102,7 | 88,1 | |
| 31.07.1996 | 01.08.1996-31.07.1997 | 567.000 | 17.010.000 | 101,1 | 80,4 | |
| 31.07.1997 | 01.08.1997-31.07.1998 | 1.181.250 | 35.437.500 | 108,3 | ||
| 31.07.1997 | 01.08.1998-31.12.1998 | 1.594.650 | 47.839.500 | 35,0 | 85,7 | |
| 31.12.1998 | 01.01.1999-30.06.1999 | 2.602.500 | 78.075.000 | 63,2 | ||
| 31.12.1998 | 01.07.1999-31.12.1999 | 3.120.000 | 93.600.000 | 19,9 | 84,7 | |
| 31.12.1999 | 01.01.2000-30.06.2000 | 3.660.000 | 109.800.000 | 17,3 | ||
| 31.12.1999 | 01.07.2000-31.12.2000 | 3.960.000 | 118.800.000 | 8,2 | 64,9 | |
| 22.12.2000 | 01.01.2001-30.06.2001 | 4.665.000 | 139.950.000 | 17,8 | ||
| 22.12.2000 | 01.07.2001-31.07.2001 | 4.898.250 | 146.947.500 | 5,0 | 54,9 | |
| 26.07.2001 | 01.08.2001-31.12.2001 | 5.598.000 | 167.940.000 | 14,3 | ||
| 29.12.2001 | 01.01.2002-30.06.2002 | 7.400.025 | 222.000.750 | 32,2 | 54,4 | |
| 28.06.2002 | 01.07.2002-31.12.2002 | 8.362.500 | 250.875.000 | 13,0 | ||
| 31.12.2002 | 01.01.2003-31.12.2003 | 10.200.000 | 306.000.000 | 22,0 | 45,0 | |
| 31.12.2003 | 01.01.2004-30.06.2004 | 14.100.000 | 423.000.000 | 38,2 | 25,3 | |
| 26.06.2004 | 01.07.2004-31.12.2004 | 14.805.000 | 444.150.000 | 5,0 | ||
| 30.12.2004 | 01.01.2005-31.12.2005 | 16.29 | (**)488.70 | 10,0 | 10,6 | |
| 23.12.2005 | 01.01.2006-31.12.2006 | 17.70 | 531.00 | 8,7 | 7,7 | |
| 28.12.2006 | 01.01.2007-30.06.2007 | 18.75 | 562.50 | 5,9 | ||
| 28.12.2006 | 01.07.2007-31.12.2007 | 19.50 | 585.00 | 4,0 | 10,6 | |
| 29.12.2007 | 01.01.2008-30.06.2008 | 20.28 | 608.40 | 4,0 | ||
| 29.12.2007 | 01.07.2008-31.12.2008 | 21.29 | 638.70 | 5,0 | 9,8 | |
| 30.12.2008 | 01.01.2009-30.06.2009 | 22.20 | 666.00 | 4,3 | ||
| 30.12.2008 | 01.07.2009-31.12.2009 | 23.10 | 693.00 | 4,1 | 9,1 | |
| 31.12.2009 | 01.01.2010-30.06.2010 | 24.30 | 729.00 | 5,2 | ||
| 31.12.2009 | 01.07.2010-31.12.2010 | 25.35 | 760.50 | 4,3 | 8,6 | |
| 31.12.2010 | 01.01.2011-30.06.2011 | 26.55 | 796.50 | 4,7 | ||
| 31.12.2010 | 01.07.2011-31.12.2011 | 27.90 | 837.00 | 5,1 | 7,5 | |
| 30.12.2011 | 01.01.2012-30.06.2012 | 29.55 | 886.50 | 5,9 | ||
| 30.12.2011 | 01.07.2012-31.12.2012 | 31.35 | 940.50 | 6,1 | 6,7 | |
| 29.12.2012 | 01.01.2013-30.06.2013 | 32.62 | 978.60 | 4,1 | ||
| 29.12.2012 | 01.07.2013-31.12.2013 | 34.05 | 1.021.50 | 4,4 | 8,7 | |
| 31.12.2013.m | 01.01.2014-30.06.2014 | 35.70 | (***)1.071.00 | 4,8 | ||
| 31.12.2013.m | 01.07.2014-31.12.2014 | 37.80 | 1.134.00 | 5,9 | 7,7 | |
| 31.12.2014 | 01.01.2015-30.06.2015 | 40.05 | 1.201.50 | 4,4 | ||
| 31.12.2014 | 01.07.2015-31.12.2015 | 42.45 | 1.273.50 | 6,0 | 8,3 | |
| 31.12.2015 | 01.01.2016-31.12.2016 | 54.90 | 1.647.00 | 29,3 | 8,1 | |
| 30.12.2016 | 01.01.2017-31.12.2017 | 59.25 | 1.777.50 | 7,9 | 8,5 | |
| 30.12.2017 | 01.01.2018-31.12.2018 | 67.65 | 2.029.50 | 14,2 | 11,9 | |
| 27.12.2018 | 01.01.2019-31.12.2019 | 85.28 | 2.558.40 | 26,1 | 20,3 | |
| 27.12.2019 | 01.01.2020-31.12.2020 | 98.10 | 2.943.00 | 15,0 | 11,84 | |
| 30.12.2020 | 01.01.2021-31.12.2021 | 119.25 | 3.577.50 | 21,6 | 14,6 | |
| 17.12.2021 | 01.01.2022-30.06.2022 | 166.80 | 5.004.00 | 39,9 | 42,35 | |
| 01.07.2022 | 01.07.2022-31.12.2022 | 215.70 | 6.471.00 | 29,3 | 64,27 | |
| 29.12.2022 | 01.01.2023-30.06.2023 | 333.60 | 10.008.00 | 54,7 | 79,6 | |
| 24.06.2023 | 01.07.2023-31.12.2023 | 447.15 | 13.414.50 | 34,0 | 64,27 | |
| 30.12.2023 | 01.01.2024-31.12.2024 | 666.75 | 20.002.50 | 49,1 | 64,7 | |
(*)Sanayi ve hizmetler kesimi ile tarım ve orman kesimi işçileri için daha önce Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nca ayrı ayrı olarak belirlenen Asgari Ücret 01.08.1989 tarihinden bu yana her iki kesim için tek rakam olarak belirleniyor.
(**) 01.01.2005 tarihinden itibaren para birimi Yeni Türk Lirası olması nedeniyle, Asgari Ücret YTL olarak açıklandı. 05.05.2007 tarihinden itibaren paradan Yeni ibaresi kaldırıldı
(***)2014 yılından itibaren asgari ücrette 16 yaş ayrımı kaldırıldı.
