2023 Nobel Barış Ödülü Nergis Muhammedi'ye verildi

2023 Nobel Barış Ödülü İran'da kadınlara yönelik baskıya karşı mücadele eden ve Mahsa Emini protestoları sırasında tutuklanan insan hakları eylemcisi Nergis Muhammedi'ye verildi. 

Birleşmiş Milletler, Muhammedi'nin serbest bırakılmasını istedi.

Muhammedi, ödüle layık görülen 19'uncu kadın ve 2003 yılında ödülü kazanan insan hakları eylemcisi Şirin İbadi'den sonra ikinci İranlı kadın oldu.

Nobel Barış Ödülü, diğer Nobel ödüllerinden farklı olarak Norveç'te veriliyor. 

Oslo'da ödülü açıklayan Norveç Nobel Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen, "Onun cesur mücadelesi çok büyük kişisel bedellere mal oldu. Rejim, onu 13 kez tutukladı, beş kez mahkum etti ve toplam 31 yıl hapis ve 154 kırbaç cezasına çarptırdı" dedi.

Reiss-Andersen, ödülün Muhammedi'nin lideri olduğu hareketin çalışmalarını teşvik etmesini umduğunu da sözlerine ekledi.

1979 İslam Devriminden bu yana İran’daki rejime karşı en yoğun protesto hareketlerinden birini ateşleyen olaylarda, hükümetin şiddetle müdahalesi sonucu 500'den fazla kişi öldürülmüş, 22 binden fazla kişi de tutuklanmıştı.

Protestolardan beri hapiste

Muhammedi, 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin İran ahlâk polisi tarafından gözaltına alınmasından sonra hayatını kaybetmesi üzerine ülke çapında düzenlenen protestolar nedeniyle hapiste bulunuyor.

Siyasî suçluların tutulduğu Evin cezaevinden The New York Times gazetesi için bir görüş yazısı kaleme alan Muhammedi, "Hükümetin anlamadığı şey, ne kadar çoğumuzu hapsederlerse o kadar güçlendiğimizdir" dedi.

Muhammedi, BBC'ye hapishaneden yazdığı bir mektupta da 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin gözaltındaki ölümünden sonra başlayan son hükümet karşıtı protestolarda gözaltına alınan kadınların uğradığı cinsel ve fiziksel tacizi anlatmıştı. 

Muhammedi, bu tür saldırıların son protestolarda daha yaygın hale geldiğini söylemişti.

Muhammed’inin Nobel Barış Ödülü'nü alması uluslararası alanda yankı getiren bir gelişme oldu.

Birleşmiş Milletler

Birleşmiş Milletler, ödülün İranlı kadınların "sindirilme, taciz, şiddet ve gözaltılara" karşı cesaretine övgü niteliğinde olduğunu belirtti.

Ödülün geçen yılki kazananı Ukrayna'nın Sivil Özgürlükler Merkezi Başkanı Oleksandra Matviçuk, sosyal medya hesabından, "Birbirine çok bağlı bir dünyada yaşıyoruz. İran'da şu anda insanlar özgürlükleri için savaşıyorlar. Geleceğimiz onların başarısına bağlı" dedi.

Muhammedi hapse atılmadan önce İran'da yasaklı olan İnsan Hakları Savunucuları Merkezinin Başkan Yardımcısı olarak, merkezi kuran İbadi'ye yakın bir isim olarak biliniyor.

Mühendis olan Muhammedi 2018 yılında da Avrupa Parlamentosunun verdiği Andrei Saharov Ödülü'ne lâyık görülmüştü.

Muhammedi, bu yıl, BBC'nin dünyanın dört bir yanından ilham veren 100 kadının yer aldığı bir liste olan 100 Kadın listesine alınmıştı.