Kişi başına GSYH ne kadar arttı?

Cari fiyatlarla kişi başına GSYH dolar cinsinden yüzde 23, TL cinsinden yüzde 74 arttı.

TÜİK'in bugün açıkladığı 2023 yılı gayri safi yurtiçi hasıla verilerine göre, "kişi başına GSYH 2023 yılında cari fiyatlarla 307 bin 952 TL, ABD doları cinsinden 13 bin 110 olarak hesaplandı."

Bu rakamlara bakıldığında hesaplamalara esas ABD Doları kurunun 23,4 TL olarak hesaplandığı sonucu çıkıyor. 

TÜİK'in geçen yıl 28 Şubat'ta açıkladığı 2022 yılı GSYH rakamlarında "2022 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarlar 176 bin 589 TL, ABD Doları cinsinden 10 bin 655" olarak açıklanmıştı.  Bu rakamlardan da geçen yılki dolar kurunun 16,5 TL olarak ele alındığı anlaşılıyor. 

Bu verilerden yola çıkıldığında, cari fiyatlarla kişi başına GSYH dolar cinsinden 2 bin 455 TL cinsinden artış sözkonusu. Bu, dolar kurundaki değişmeler dikkate alınmadan değerlendirildiğinde yüzde 23'lük bir artış anlamına geliyor. 

Cari fiyatlarla kişi başına GSYH'deki TL cinsinden artışa bakıldığında ise bu oran yüzde 74,3'lük bir artış sözkonusu.

Bu rakamları geçen yılki hesaplamalarda ve bu yılki hesaplamalarda esas alınan dolar kuru dikkate alırak da ayrı ayrı değerlendirmeler yapmak mümkün.  

Toplam GSYH

TÜİK'in açıklamasına göre, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 75,0 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon TL oldu.

TÜİK'in açıklamasında GSYH'nın ABD Doları cinsinden değerine yer verilmiyor. Kişi başına cari fiyatlarla GSYH verilerindeki dolar cinsinden verilen rakamdan dolar kurunun 23,4 TL olarak dikkate alındığı anlaşılıyor. Buna göre GSYH'nın dolar cinsinden değerinin 1 trilyon 122 milyar 919 milyon 102 bin 564 ABD Doları olduğu sonucuna varmak mümkün. 

Aynı şekilde, 2022 sonundaki GSYH ise 10 trilyon 6 milyar 574 milyon TL olarak açıklanmıştı. Yine kişi başı GSYH'nın dolar cinsinden açıklamasından yola çıkarak kurun 16,5 TL olarak dikkate alındığı görülüyor. Buna göre yapılan hesaplamada 2022 yılındaki GSYH dolar cinsinden 606 milyar 459 milyon 30 bin 303 ABD doları olduğu söylenebilir. 

Türkiye 2023'te yüzde 4,5 büyüdü

TÜİK'in açıkladığı rakamlara göre, üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,5 arttı. Bir başka ifadeyle Türkiye ekonomisi yüzde 4,5 büyüdü. 

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 75,0 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon TL oldu.

Kişi başına GSYH 2023 yılında cari fiyatlarla 307 bin 952 TL, ABD doları cinsinden 13 bin 110 olarak hesaplandı.

Tarımda düşüş, diğer sektörlerde artış var

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılında bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 9,0, inşaat yüzde 7,8, hizmetler yüzde 6,4 arttı. 

Diğer hizmet faaliyetleri yüzde 4,6, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1,2 ve sanayi yüzde 0,8 arttı. 

Tarım sektörü ise yüzde 0,2 azaldı.

Dördüncü çeyrekte GSYH 

GSYH 2023 yılının dördüncü çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,0 arttı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,0 artış gösterdi. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,0 arttı.

Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 75,9 artarak 8 trilyon 431 milyar 375 milyon TL oldu. GSYH'nin dördüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 304 milyar 402 milyon olarak gerçekleşti.

Nihai tüketim harcamaları arttı

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2023 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre yüzde 12,8 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 59,1 oldu.

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 9,3 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 10,7 arttı.

Mal ve hizmet ihracatı azaldı, ithalatı arttı  

Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre 2023 yılında mal ve hizmet ihracatı yüzde 2,7 azalırken ithalatı yüzde 11,7 arttı. Mal ve hizmet ihracatı, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,2, ithalatı ise yüzde 2,7 arttı.

İşgücü ödemeleri yüzde 116 arttı

İşgücü ödemeleri 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 116,0 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 49,2 arttı. 2023 yılının dördüncü çeyreğinde ise işgücü ödemeleri bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 107,6 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 55,0 arttı.

İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yıl yüzde 26,3 iken bu oran 2023 yılında yüzde 32,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 53,7 iken yüzde 46,3 oldu.