İran Cumhurbaşkanı helikopter kazasında öldü

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindekilerin dün yaşadığı helikopter kazasındandan sonra olay yerinde ulaşıldı ve kazadan kurtulan olmadığı açıklandı. 

Düşen helikopterde Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti ve Tebriz üst düzey din görevlisi Ayetullah Ali Haşim bulunuyordu. 

Bu süreçte yaşananlar özetle şöyle:

-İbrahim Reisi, 19 Mayıs sabah erken saatlerde, İran-Azerbaycan sınırında iki ülke tarafından ortak yatırılan Kız Kalesi barajının açılış töreni için Tebriz’e hareket etti. 

-Reisi ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev baraj bölgesinde incelemelerde bulundular ve basına birlikte görüntü verdiler. 

-İki ülke arasında zaman zaman yaşanan gerilimin ardından verilen görüntü yapılan görüşmelerle devam etti. Yapılan açıklamalarda Reisi, “ülke ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin salt komşuluğun ötesine geçtiğini, zira ikisinin derin kültürel ve tarihi bağlara sahip olduğunu” söyledi. Aliyev ise “bugün, burada bütün dünya Bakü ile Tahran arasındaki dostluğu gördü” diye konuştu. 

-Tören ve toplantıların ardından Reisi ve beraberindekiler üç helikopterler Tebriz’e doğru hareket ettiler. 

-Elverişsiz hava koşullarının hüküm sürdüğü dağlık bölgede görüş mesafesinin düşmesi nedeniyle ulaşımda sorunlar yaşandı. Bir süre sonra helikopterlerle bağlantı kesildi.

-İran devlet medyasında yer alan ilk haberler Cumhurbaşkanı'nın konvoyundaki helikopterlerden birini düştüğü, diğerlerinin ise iniş yapmak zorunda kaldığı yönündeydi. Bu haberlere göre Reisi ve beraberindekiler karayoluyla  Tebriz'e hareket etmişti. 

Bir helikopter düştü haberi geldi

-Devlet televizyonu, "doğrulanmamış bazı bilgilere" göre Cumhurbaşkanı Reisi’yi taşıyan helikopterin "Doğu Azerbaycan eyaletinde düştüğünü" bildirdi. 

-Resmi İRNA haber ajansı, daha sonra İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın düşen helikopterin yolcuları arasında olduğunu kaydetti. 

-Bir süre sonra “helikopter düştü” haberleri “helikopter sert iniş yaptı” şeklinde düzeltildi. Ancak diğer helikopterler ile Reisi ve beraberindekilerin akıbetine ilişkin belirsizlik sürdü.  

İçişleri Bakanı açıkladı

-İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, "Bazı doğrulanmamış bilgiler, Cumhurbaşkanı Reisi’yi taşıyan helikopterin Doğu Azerbaycan eyaletinde düşmüş olabileceğini gösteriyor" dedi. 

Vahidi devlet televizyonunda yayınlanan açıklamasında şunları söyledi: "Sayın Cumhurbaşkanı ve beraberindekiler bazı helikopterlerle dönüş yolundaydı ve helikopterlerden biri kötü hava koşulları ve sis nedeniyle sert iniş yapmak zorunda kaldı, [...] Çeşitli kurtarma ekipleri bölgeye doğru yola çıktı ancak kötü hava koşulları ve sis nedeniyle helikoptere ulaşmaları zaman alabilir."

-Bakan, üç helikopterlik konvoyun parçası olan helikopterde Reisi’nin bulunup bulunmadığını teyit etmedi. "Helikopterin bulunduğu yere ulaşmak biraz zaman alabilir" diyen Vahidi kaza yeri olarak  Verzigan kasabası yakınlarındaki Dizmar ormanlık alanı gösterdi.

Acil kabine toplantısı

-İran kabinesi Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Mokber’in başkanlığında acil olarak toplandı.

-Toplantıda Sağlık Bakanı Bahram Einollahi ve idari işlerden sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhsin Mansuri'ye bölgedeki arama kurtarma çalışmalarını denetlemek üzere helikopterin düştüğü düşünülen bölgeye gitmelerine ve ekiplerin seferber edilmelerine karara verildi.  

Koordinatlar belirlendi

-Akşam saatlerine doğru, helikopterdeki bir görevlinin cep telefonu sinyallerinden kazanın yaşandığı yerin koordinatlarının belirlendiği ve ekiplerin o bölgeye ulaşmaya çalıştığı açıklandı. 

-İran Sağlık Bakanı Behram Eynullahi, olayın meydana geldiği Verzigan’ın Tahran'ın yaklaşık 600 kilometre kuzeybatısında, Azerbaycan sınırındaki Colfa kenti yakınlarında bulunduğunu söyledi. 

-Kaza bölgesinde havanın sisli ve görüş mesafesinin 5-6 metre olduğu, elverişsiz  hava ve coğrafi koşulların bölgeye ulaşımı zorlaştırdığı belirtildi.

Helikopterlerde kimler vardı

-Devlet haber ajansı IRNA'nın bildirdiğine göre, Reisi ile birlikte İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinin valisi ve diğer yetkililer ve korumalar da seyahat ediyordu. 

-Bir yerel hükümet yetkilisi olayı tanımlamak için "kaza" sözcüğünü kullandı, ancak bir İran gazetesine verdiği demeçte olay yerine henüz kendisinin ulaşamadığını kabul etti.

-İran ulusal güvenlik konseyinin olağanüstü toplantıya çağırıldığı haberleri yalanlandı. 

Hamaney’den açıklama

-İran İslam Devrimi'nin Dini Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamaney, Devrim Muhafızları Ordusu personeli ve komutanlarının aileleriyle yaptığı toplantıda helikopter kazasıyla ilgili olarak yaşanan endişe verici olaydan duyduğu üzüntüyü dile getirirken, “Yüce Allah'ın cumhurbaşkanını ve meslektaşlarını milletin bağrına geri döndürmesini umduğunu” ifade etti.

-Dini lider, İran halkının sakin kalması ve olayın ülkenin rutin operasyonlarını etkilemeyeceğinden emin olması gerektiğini söyledi ve ekledi: “İran milletinin endişelenmesine gerek yok. Ülkenin operasyonlarında herhangi bir aksama olmayacak."

Türkiye ekip gönderdi

-Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, İran’ın diplomatik yollardan gece görüşlü helikopter talebinde bulunduğu belirtilerek ekiplerin yola çıktığı, yeni arama kurtarma ekiplerinin de teyakkuzda olduğu bildirildi. 

-Milli Savunma Bakanlığı bir Akıncı İHA ve bir gece görüş kabiliyetli Cougar tipi helikopter görevlendirildiğini açıkladı. 

Kaza yeri sabaha karşı ulaşıldı 

-Arama kurtarma ekipleri gece geç saatlerde helikopterin düştüğü bölgeye ulaşabildiler. 

-20 Mayıs'ta sabah erken saatlerde Helikopterin kaza sırasında yandığı ve kazadan kurtulan olmadığı belirlendi. 

-İran Kızılay Derneği (IRCS) Başkanı Pir-Hüseyin Kolivand, yarı resmi Tasnim haber ajansına yaptığı açıklamada, "Düşen helikopterin bulunduğu alanın keşfinden sonra kurtulanların izine rastlanmadı" dedi.

-Düşen helikopterde Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti ve Tebriz üst düzey din görevlisi Ayetullah Ali Haşim bulunuyordu. 

Reisi ve Cumhurbaşkanlığı dönemi

-2021 yılındaki seçimlerde göreve gelen İbrahim Reisi, dinî Lider Ali Hameney'in halefi olarak görülüyordu

-Rejime sıkı sıkıya bağlı bir isim olan Reisi, 2017'de Cumhurbaşkanlığı seçimlerini rakibi Hasan Ruhani karşısında kaybetmişti.

-63 yaşındaki Reisi, İran'ın dinî açıdan önemli şehirlerinden biri olan Meşhed'de büyüdü. Dini bir eğitim alan Reisi'nin ailesi de muhafazakâr. İran'ın sosyal ve ekonomik anlamda çok sayıda değişiklikten geçtiği yıllarda yetişen Reisi, İslam Devriminde aktif bir rol aldı.

-1979'daki devrimin ardından farklı bölgelerde savcı olarak görev yaptıktan sonra 1985 yılında savcı yardımcısı olarak başkent Tahran'a geldi.

-İran ve Irak arasında sekiz yıl süren savaş sona erdikten sonra 1988 yılında binlerce mahkumun idam edilmesinde rolü olduğuna dair iddialara ise kamuoyu önünde yanıt vermedi.

-Çok sayıda İranlı'ya ve insan hakları aktivistine göre, Reisi'nin 1988'den sonra siyasî mahkumların öldürülmesinde edindiği rol büyük bir soru işareti yaratıyor. Kimileri tarafından Reisi'ye bu yıllarda edindiği rol yüzünden “katil” lakabı takılıyor.

-Reisi, sonraki yıllarda ise sürekli olarak nüfuzunu artırdı.

Özellikle 1989 yılında Ali Hameney'in İran'ın dini lideri olmasının ardından Reisi'nin yargı kanadındaki yükselişi hızlandı. 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı yaptı.

-2016 yılında ise ülkenin en büyük hayır kurumunun başına getirilerek milyarlarca doların yönetiminden sorumlu oldu. 2019'da yargı erkinin başına getirildi.

-2022'de İran geneline yayılan hükümet karşıtı eylemler, görev yaptığı döneme damga vurdu. Mahsa Emini, başörtüsü kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla başkentte ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan üç gün sonra, 16 Eylül 2022'de Tahran'daki bir hastanede hayatını kaybetmişti.

-Reisi, ülke geneline yayılan protestolarla ilgili sert bir tutum izledi, eylemlerin kolluk güçleri tarafından bastırılması yönünde talimat verdi.

-Birleşmiş Milletler, bu eylemlerle bağlantılı olarak 551 eylemcinin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü kaydediyor. Bunların birçoğu, ateşli silahlarla öldürüldü. Hükümet de 75 güvenlik görevlisinin öldürüldüğünü dile getiriyor.

-Eylemlerle bağlantılı 20 binden fazla kişi gözaltına alındı, dokuz erkek eylemci idam edildi.

-Reisi'nin dönemine damga vuran bir diğer gündem ise bölgede çatışma potansiyelinin artması ve geniş bir coğrafyada İran'ın dahil olduğu gerginliklerin yükselmesi oldu.

-2023'ün Mart ayında aslında İran, bölgedeki Sünni rakibi Suudi Arabistan'la buzları eritebilecek bir girişimde bulunmuştu. Ancak Ekim ayında Hamas'ın İsrail'e saldırısıyla başlayan ve Gazze'nin İsrail bombalarıyla yerle bir edilmesiyle devam eden savaş, İran'ı yeni bir denklemin içerisine soktu.-

-Lübnan'da Hizbullah, Yemen'de Husiler ve Irak ile Suriye'de çeşitli silahlı gruplar, İran'ın dahil olduğu çatışma potansiyelinin geniş bir alana yayılmasını beraberinde getirdi.