Rusya'dan "Ukrayna operasyonu"
NURDAN MISIRLIOĞLU / PINAR MERİNÇ / CEYHUN ERGÜVEN
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, sabah erken saatlerde Ukrayna'nın Donbas bölgesine yönelik "özel bir askeri operasyon" başlattıklarını duyurdu.
Televizyondan halka seslenen Putin, mevcut koşulların bu kararı almayı ve acil harekete geçmeyi gerektirdiğini kaydetti. "İşgal planı yapmadıklarını, Ukrayna’nın silahsızlandırılmasını hedeflediklerini" dile getiren Putin, Ukrayna askerlerine de silahlarını bırakma çağrısı yaptı.
Rusya lideri Putin, Ukrayna'ya müdahalenin Doğu Ukrayna ile sınırlı olup olmayacağını belirtmedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Ukrayna'nın askerden arındırılması ve Nazilerden temizlenmesi için çaba gösterileceğini” söyledi.
Putin, uluslararası tepkilere ve Batı yaptırımlarına rağmen, Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçıları savunmak için Ukrayna'ya askeri operasyon düzenlendiğini duyurdu.
Şafak vakti televizyondan beklenmedik bir açıklama yapan Putin, “Özel bir askeri operasyon kararı aldım” dedi, ancak bu müdahalenin Doğu Ukrayna ile sınırlı olup olmayacağını belirtmedi.
Rusya Devlet Başkanı, “Ukrayna'nın askerden arındırılması ve Nazilerden temizlenmesi için çaba göstereceğiz” dedi Putin, “Rus vatandaşları da dahil olmak üzere sivillerin kanının dökülmesinden sorumlu kişileri mahkemeye çıkarma” sözü verdi.
Rusya lideri, Ukrayna askerlerine “silahlarını bırakmaları” çağrısında bulundu ve “Planlarımızda Ukrayna topraklarının işgali yok, kimseye zorla hiçbir şey dayatma niyetinde değiliz. Bize müdahale etmeye çalışanlar (...) bilsinler ki Rusya derhal yanıt verecektir. Daha önce hiç yaşamadığınız sonuçlara yol açacaktır” dedi.
"Donetsk ve Luhansk yardım istedi"
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, “Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerinin liderlerinin Kiev'in saldırganlığının püskürtülmesi için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den yardım talep ettiğini açıkladı.
Peskov, “Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e Luhansk Halk Cumhuriyeti lideri Leonid Paseçnik ve Donetsk Halk Cumhuriyeti lideri Denis Puşilin'den başvuru mektupları geldi” dedi. Peskov, şunları söyledi:
“Başvurularda, durumun ağırlaşması ve Kiev'den gelen tehditler nedeniyle Cumhuriyetlerin vatandaşlarının evlerini terk etmek zorunda kaldıklarına ve Rusya'ya tahliye edilmelerinin sürdüğüne dikkat çekiliyor. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin bu cumhuriyetlerde askeri saldırganlığının devam ettiği koşullarda, sivil ve endüstriyel altyapı, okullar, hastaneler, anaokulları yıkılıyor ve en kötüsü de çocuklar da dahil olmak üzere siviller hayatlarını kaybediyor. Kiev rejiminin eylemleri, Donbas'taki savaşı sona erdirme konusundaki isteksizliklerini kanıtlıyor”.
Dmitri Peskov, Kiev'in, ABD ve diğer Batılı ülkelerden askeri destek de dahil kapsamlı destek alarak temas hattında askeri varlığını güçlendirmeye devam ettiğini söyledi.
Sözcü, Kiev rejiminin çatışmayı güç yoluyla çözmeye odaklandığını söyledi ve şöyle konuştu:
“Bu hususlar göz önüne alındığında, iki Cumhuriyetin liderleri, ortaya çıkan durum nedeniyle sivil kayıpları ve bir insani felâketi önlemek amacıyla Rusya ve bu Cumhuriyetler arasındaki dostluk, işbirliği ve yardımlaşma anlaşmalarının 3 ve 4’üncü maddelerine dayanarak, Ukrayna'nın silahlı kuvvetleri ve oluşumlarının saldırganlığının püskürtülmesi için Rusya Devlet Başkanından yardım etmesini talep etti".
Zelenskiy'den "Avrupa'da büyük bir savaşa karşı" uyarı
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya'nın doğu Ukrayna'daki eylemlerinin Avrupa'da büyük bir savaşın başlangıcı olabileceği konusunda uyardı.
Sabah erken saatlerde ulusa seslenen Zelenskiy, Rus halkına da hitap etmek için konuşmasının bir bölümünü Rusça yaptı.
Putin ile görüşmeye çalıştığını, ancak “sessizlikle” karşılandığını söyleyen Zelenskiy, “Sessizlik, Donbas'ta olmalı” dedi.
Ukrayna ve Rusya'nın iki bin kilometreden fazla ortak sınırı paylaştığını belirten Ukrayna Cumhurbaşkanı, “Bugün birlikleriniz sınırda duruyor, neredeyse 200 bin asker ve binlerce savaş aracı” diye ekledi.
Zelenskiy, “Liderliğiniz onların ileriye doğru adımlarını onayladı. Bu adım, Avrupa kıtasında büyük bir savaşın başlangıcı olabilir” dedi.
Ukrayna'nın kendisini savunacağını belirten Zelenskiy, “Saldırıya uğrarsak, ülkemizi, özgürlüğümüzü, hayatlarımızı ve çocuklarımızın hayatlarını elimizden alma girişimiyle karşı karşıya kalırsak kendimizi savunuruz” diye konuştu.
''Savaşacak herkese silah verilecek''
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, vatandaşları ülkeyi Rus güçlerinden korumaya çağırdı ve öne çıkan herkese silah verileceğini söyledi.
Zelinskiy, Rusya'nın Ukrayna'yı karadan, havadan ve denizden topyekün işgali başlatmasının ardından ulusa sesleniş konuşmasında, "Ülkemizi savunuyoruz, ülkemiz için savaşıyoruz ve ülkemizi koruyoruz. Zaten silah veriyoruz ve topraklarımızı korumak için herkese, dileyen herkese, egemenliğimizi savunabilecek herkese dağıtacağız. Ukrayna halkımızın geleceği, Ukrayna'nın her vatandaşına bağlıdır" dedi.
Zelenskiy, muharebe tecrübesi olan ve Ukrayna savunmasına katılabilecek herkesin derhal İçişleri Bakanlığı merkezlerine gitmesi gerektiğini kaydetti. İnsanlara evde kalmaları tavsiyesinde bulunarak, "Güçlüyüz, her şeye hazırız" diyen Ukrayna lideri, yaralı askerler için kan bağışı çağrısında da bulundu.
Sıkıyönetim ilan edildi
Zelenskiy, Ukrayna'nın Rusya ile diplomatik ilişkilerini kestiğini ve tüm bölgelerde sıkıyönetim ilan ettiğini söyledi.
Ukrayna'da dün 30 gün süreyle olağanüstü hal ilan edilmişti.
Kuleba'dan "Rusya'yı durdurun" çağrısı
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya’nın topyekun müdahale başlattığını söyledi.
Kuleba, Twitter’den bir mesaj yayınlayarak, “Putin, Ukrayna’ya topyekun müdahale başlattı. Barışçı Ukrayna şehirleri saldırı altında” dedi. Bakan Kuleba, mesajına şöyle devam etti: “Ukrayna kendisini savunacak ve kazanacaktır. Dünya Putin’i durdurmalı, durdurmak zorunda. Şimdi harakete geçme zamanı.”
Kuleba, Rusya’nın harekâtını “tam kapsamlı bir işgal” olarak nitelendirdi ve Ukrayna'nın “kendini savunacağını ve kazanacağını” söyledi. Kuleba, “Dünya Putin'i durdurabilir ve durdurmalıdır. Artık harekete geçme zamanı” dedi.
Başkentte, Kiev Belediye Başkanı Vitali Kliçko, Kievlilere gerekli olmadığı sürece evde kalmalarını tavsiye etti.
Rusya, Ukrayna'nın askerî altyapısının hedef alıyor
Rusya Savunma Bakanlığı, Rus kuvvetlerinin, isabet gücü yüksek silahlar aracılığıyla Ukrayna’nın askerî altyapısını hedef aldığını, Ukrayna kentlerinin vurulmayacağını açıkladı.
Rusya Savunma Bakanlığı, Putin’in Donbas sakinlerinin korunması için harekât başlatıldığını duyurmasından sonra isabet gücü yüksek silahlarla Ukrayna ordusunun tesislerini hedef alındığını belirtti.
Savunma Bakanlığı’nın açıklamasında, “Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin askeri alt yapısı, hava savunma tesisleri, askeri alanları ve havaalanları yüksek hassasiyete sahip silahlarla etkisiz hale getiriliyor” denildi. Bakanlık, sivil altyapının hedef alınmadığını bildirdi.
Rusya’nın güneyindeki Ukrayna sınır yakınlarında bulunan büyük kentlerin havaalanlarından uçuşlar bugün durduruldu.
Uluslararası medya, Rus haber ajanslarına dayanarak, Ukrayna’daki askeri tesislere roket saldırıları düzenlendiğini, Rus askerlerinin güneydeki Odessa ve Mariupol’a indiklerini, ayrıca Kiev’deki Boryspil havaalanında bulunan yolcu ve personelin tahliye edildiği belirtildi.
Ukrayna’dan karşı ateş
Ukrayna Savunma Bakanlığı da doğudaki askeri birlikler, kontrol merkezleri ve askeri alanların yoğun Rus bombardımanı altında olduğunu duyurdu.
Ukrayna Hava Kuvvetlerinin Rus hava saldırısını geri püskürtmeye çalıştığı da belirtildi. Ukrayna ordusu, ülkenin doğusundaki Luhansk’da 5 Rus uçağı ve 1 helikopterin düşürüldüğünü ileri sürdü. Ancak bu açıklama Rusya tarafından yalanlandı.
Ukrayna’nın başkenti Kiev havaalanından bu sabah silah ve patlama sesleri gelmiş, sirenler çalışmıştı. Kiev dışında batıdaki Lviv’de de sirenler çalıştı, ancak CNN her iki kentte de sabah normal trafiğin sürdüğünü aktardı. Birçok ülke savaş tehlikesi nedeniyle diplomatik personelini Kiev’den Lviv’e aktarmıştı.
Kuzey doğudaki Harkiv kentinde de patlama olduğu Belediye Başkanının vatandaşlardan evlerinde kalmalarını istediği, durum sakinleşinceye kadar okullardan devlet kurumlarına her yerin kapalı olacağı belirtildi.
Bu arada, başkenti Kiev'de acil durum sirenleri çaldı ve insanlar şehirden kaçmaya başladı. Otoyolu tıkayan arabaların akışı fotoğraflara yansırken, sosyal medyadaki ifadeler, artan bir panik duygusuna işaret ediyor.
Kiev'de çok sayıda insan sığınmak için yer altı metro istasyonlarına akın etti. Bazıları bomba sığınaklarına ve bodrumlara kaçtı. Kentte sokaklarda çok az insan bulunduğu ve insanların bankamatiklerde sıraya girdiği belirtiliyor. Süpermarketlerde de kuyruklar olduğu kaydediliyor.
Belarus sınırından asker taşınması
CNN, sabah Rus askeri araçlarının Belarus üzerinden Ukrayna’ya girdiğini duyurdu. Belarus’un Ukrayna sınırı Veselovka’dan, bu sabah yerel saatle 6.50’de askeri araç konvoyunun Ukrayna’ya girdiği görüntüleri aktarıldı.
ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) bu durumu takip ettiği, askerlerin hangi ülkeye ait olduğu konusunun netlik kazanmadığı belirtildi.
Rusya’nın son dönemde Ukrayna ile Belarus sınırına tank, asker ve askeri teçhizat yığınağı yaptığı belirtilmiş, iki ülke sınırda askeri tatbikat yapmıştı.
Öte yandan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Belarus Devlet Başkanı Aleksandır Lukaşenko, bu sabah yerel saatle 05.00’te telefon görüşmesi yaptılar. Yerel basına göre Putin, Donbas ve Ukrayna sınırındaki durumla ilgili Lukaşenko’ya bilgi verdi.
Lukaşenko: "Güçlerimiz bu operasyonda yer almıyor"
Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko, Belarus güçlerinin Donbas'taki Rus özel operasyonuna katılımını yalanladı.
Belarus devlet haber ajansı BelTA'nın nın haberine göre Lukaşenko yaptığı açıklamada, ''Belarus tarafından desteklenen Rus kuvvetlerinin, Ukrayna'nın Rusya ve Beyaz Rusya ile olan sınırına sabah 5'te saldırdığı'' yönündeki haberine tepki gösterdi ve ''Güçlerimiz bu operasyonda kesinlikle yer almıyor" dedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukrayna'daki durumla ilgili yaptığı görüşmenin bazı ayrıntılarını açıklayan Lukaşenko, ''Bana durumun tüm ayrıntılarını ve en önemlisi devam eden gelişmeleri anlattı. Ona göre operasyonun amacı açık: Donetsk Oblastı ve Luhansk Oblastı'ndaki halkın soykırımını durdurmak" dedi.
Hava sahası kapalı
Ukrayna hava sahası, bugün erken saatlerde sivil havacılığa kapandı. İsrail’in Tel Aviv-Toronto seferini yapan El Al Havayolları uçağı, Ukrayna hava sahasının kapatılmasıyla Romanya, Macaristan, Polonya hava sahasını kullanmak zorunda kaldı.
Rusya da Kırım ve Rostov’un aralarında olduğu bazı bölgelerin hava sahasını kısmen kapattı.
THY Genel Müdürü Bilal Ekşi, sosyal medya hesabından, ''Ukrayna hava sahasının kapatılması sebebi ile bugünkü tüm Ukrayna seferlerimiz iptal edilmiştir'' paylaşımında bulundu.
Biden: "Dünya Rusya'dan hesap soracak"
ABD Başkanı Joe Biden, Putin'in 'önceden tasarlanmış savaşı' seçtiğini söyledi ve "Dünya Rusya'dan hesap soracak" dedi. Biden, Rus mevkidaşı Vladimir Putin'i "felaket bir can kaybı ve insan ıstırabı getirecek önceden tasarlanmış bir savaş" seçmekle suçladı.
Biden, durumu Beyaz Saray'dan izleyeceğini ve sabah G7 muadilleriyle görüşeceğini söyledi. ABD'nin Rusya'ya karşı "güçlü, birleşik bir yanıt" sağlamak için NATO müttefikleriyle koordineli olacağını belirtti.
Joe Biden'ın açıklaması şöyle:
"Başkan Putin, feci bir can kaybı ve insan ıstırabı getirecek önceden tasarlanmış bir savaşı seçti. Bu saldırının getireceği ölüm ve yıkımdan yalnızca Rusya sorumludur ve ABD ile Müttefikleri ve ortakları birleşik ve kararlı bir şekilde karşılık verecektir. Dünya Rusya'dan hesap soracak.
Durumu bu akşam Beyaz Saray'dan izleyeceğim ve ulusal güvenlik ekibimden düzenli güncellemeler almaya devam edeceğim.
Yarın sabah G7'deki mevkidaşlarımla bir araya geleceğim. Ardından ABD ile müttefiklerimizin ve ortaklarımızın Ukrayna'ya ve küresel barış ve güvenliğe karşı bu gereksiz saldırganlık eylemi için Rusya'ya dayatacağı diğer sonuçları duyurmak için Amerikan halkıyla konuşacağım.
İttifak'a yönelik herhangi bir saldırganlığı caydıracak güçlü ve birleşik bir yanıt sağlamak için NATO Müttefiklerimizle de koordinasyon içinde olacağız. Bu gece ben ve eşim, Ukrayna'nın cesur ve gururlu insanları için dua ediyoruz."
BM’den Putin’e "askerlerini çek" çağrısı
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya’ya Ukrayna’ya yönelik askeri girişime son vermesi çağrısında bulundu.
BM Güvenlik Konseyi’nin toplantısının ardından konuşan Guterres, Putin’i uyararak, Rusya’nın askeri müdahalesinin yalnızca Ukrayna için “yıkıcı”, Rusya için “trajik” değil, küresel ekonominin sonuçları üzerinde öngörülemeyen etkileri olacağını söyledi.
Guterres, Covid’in etkisinden çıkıldığı, birçok gelişmekte olan ülkenin toparlanmaya ihtiyacı olduğu bir anda petrol fiyatlarında yükselme, Ukrayna buğday ihracatında fiyat artışı ve uluslararası piyasalarda istikrarsızlığın neden olduğu faiz artışlarıyla çok büyük zorluklar oluşacağını söyledi.
Basına yaptığı açıklamada konuşmasına “Bu BM Genel sekreteri olarak görevimdeki en üzücü an” sözleriyle başlayan Antonio Guterres, konuşmasını “Bu çatışma durmalı” diyerek bitirdi.
Stoltenberg: "Pervasız saldırı"
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya'nın "sayısız sivil hayatını tehlikeye atan" "Ukrayna'ya pervasız saldırısını" şiddetle kınadı.
Genel Sekreter, birkaç NATO üyesiyle sınır komşusu olan Ukrayna'nın işgalini değerlendirmek üzere NATO büyükelçilerini bir toplantıya çağırdığını ve ''Ukrayna'daki durumu ve Rusya'nın sebepsiz saldırısının sonuçlarını'' ele alacaklarını kaydetti.
Stoltenberg, ''Tekrarlanan uyarılarımıza ve yorulmak bilmeyen diplomatik çabalarımıza rağmen, bir kez daha Rusya, egemen ve bağımsız bir ülkeye karşı saldırganlık yolunu seçti. Bu, uluslararası hukukun ciddi bir ihlalidir ve Avrupa-Atlantik güvenliğine ciddi bir tehdittir. Rusya'yı askeri harekatı derhal durdurmaya ve Ukrayna'nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duymaya çağırıyorum "dedi.
Genel Sekreter, ''bu korkunç zamanda Ukrayna halkının yanında olduklarını ve NATO'nun tüm müttefikleri korumak ve savunmak için gereken her şeyi yapacağını'' kaydetti.
AB: ''Moskova'yı sorumlu tutatacağız''
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kremlin'in doğu Ukrayna'daki ayrılıkçıları savunmak için askeri bir operasyon başlattığını duyurmasının ardından Avrupa Birliği'nin Ukrayna'ya yönelik "haksız saldırıdan Moskova'yı sorumlu tutacağını'' duyurdu.
Ursula von der Leyen, Twitter'dan yaptığı paylaşımda, "Bu karanlık saatlerde aklımız, bu sebepsiz saldırıya maruz kalan ve hayatlarından korkan masum kadın, erkek ve çocuklarla Ukrayna ile birlikte" dedi.
AB liderleri, dün Rusya'ya karşı ilk Avrupa yaptırımlarının yürürlüğe girmesinin ardından bugün Brüksel'de acil bir zirvede toplanacak.
Çin: "İşgal demek önyargılı''
Çin, Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, düzenlediği basın toplantısında, Rusya'nın askeri harekatını bir "işgal'' olarak adlandırmayı reddetti ve bunu "önyargılı" bir terim olarak nitelendirdi.
Çin'in Rus ve Ukraynalı liderlerle temas halinde olup olmadığına dair sorulardan kaçınan Hua, kendisine defalarca Pekin'in olayı kınayıp kınamadığı yönündeki sorulara karşılık, ''Çin son durumu yakından izliyor ve tüm tarafları temkinli olmaya ve durumun kontrolden çıkmasını önlemeye çağırıyoruz'' dedi.
Ukrayna'daki Çin büyükelçiliği, vatandaşlarını "ciddi rahatsızlıklar" için uyanık olmaları ve mümkün olduğunca evde kalmaları konusunda uyardı.
Siber saldırı
Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri operasyonu dün akşama doğru yaşanan siber saldırıyla başladı.
Ukraynalı bir yetkili Telegram'da Çarşamba günü yapılan bir siber saldırının ardından birkaç Ukrayna hükümeti web sitesinin kapandığını ve bankaların web sitelerinin de etkilendiğini doğruladı.
Ukrayna dijital dönüşüm bakanı Mykhailo Fedorov, yerel saat 16.00 sıralarında başlayan siber saldırı sonrasında yaşanan kesintileri olduğunu söyledi. Parlamento, Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları da dahil olmak üzere çeşitli eyaletteki resmi web sitelerini hedef alan "dağıtılmış hizmet reddi" (DDoS) saldırısı şeklinde yaşandı.
Ukrayna hükümetinin web sitelerine yönelik en son siber saldırı dalgasıyla birçok resmi site kilitlendi.
Petrolün varilli 100 doları aştı
Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik operasyon kararının ardından petroldeki yükseliş ivme kazandı. petrol fiyatları varil başına 100 doları aştı.
BBC'nin haberine göre, bu fiyatlar, uluslararası Brent ham petrol vadeli işlemlerinin yedi yıldan uzun süredir gördüğü en yüksek seviyeler.
Rusya, Suudi Arabistan'dan sonra ikinci büyük ham petrol ihracatçısı. Aynı zamanda dünyanın en büyük doğalgaz ihracatçısı.
CMC Markets piyasa analisti olan Tina Teng, "Fiyatların ivmeyi koruduğunu görebiliyorduk" dedi ve ekledi: "Yatırımcılar, ABD'nin Rusya'ya uyguladığı yaptırımların ana tedarik kaynağı olan Kuzey Akım 2 gaz boru hattını hedef alması nedeniyle arzın daha da sıkılaşmasından endişe ediyor."
IG piyasa stratejisti Yeap Jun Rong, "Rusya'nın hamleleri, ekonomik yaptırımların saldırganlığı engellemede önemli bir etkisi olmadığını gösteriyor. Yakında Batıdan gelecek yeni misilleme önlemleriyle, durum herhangi bir gevşeme belirtisi göstermeyebilir" dedi.
Rusya piyasaları çöktü
Rusya ordusunun Ukrayna topraklarına girdiğinin açıklanmasıyla Rusya piyasalarında çöküş meydana geldi. Bu sabah, dolar 90 rubleyi, avro da 100 rubleyi geçti.
Moskova borsasında işlemler durduruldu. Borsada da işlemlere sınırlı olarak başlanacağı açıklandı.
Rusya Merkez bankası, rubledeki sert düşüş nedeniyle piyasaya müdahale kararı aldı. Döviz satışına başlanması üzerine dolar 86, avro 97 rubleye geriledi.
Çanakkale Boğazı'nın kapatılmasını istedi
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar, “Türkiye’nin Çanakkale Boğazını kapatmasını” istedi.
Bodnar, Twitter üzerinden şu mesajı paylaştı:
“Türk yönetimine sesleniyorum #Ukrayna’ya yardım ediniz. Çanakkale Boğazı’nın kapatılması için talepte bulunuyoruz. Rus tarafına yaptırım uygulanmasını istiyoruz. Buradaki Rusların hisselerine el konulmasını talep ediyoruz.”
Türklere seyahat uyarısı
Dışişleri Bakanlığı, Ukrayna'daki Türk vatandaşlarına seyahatten kaçınması" uyarısında bulundu.
Bakanlıktan yapılan açıklamada, "Ukrayna’da yaşayan değerli vatandaşlarımız, Ukrayna hava sahası halen kapalıdır. Mevcut aşamada evlerinizde veya güvenli bir yerde kalmanızı, seyahatten kaçınmanızı rica ediyoruz. Ülkeden ayrılmak isteyenler için gerekli destek ve yönlendirme sağlanacaktır" denildi.
