TBMM'den İsveç'e NATO vizesi

TBMM Genel Kurulu'nda İsveç'in NATO üyeliğine ilişkin protokolün uygun bulunmasına dair kanun teklifi kabul edildi.

TBMM Başkanvekili Celal Adan başkanlığında toplanan Genel Kurul'da, gündemin 42. sırasında bulunan Kuzey Atlantik Antlaşmasına İsveç Krallığının Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, AK Parti Grubu'nun önerisi ile ile birinci sıraya alındı. Bazı anlaşmalara ilişkin kanun teklifleri de gündemin ön sıralarına çekildi.

Görüşmelerin ardından yapılan oylamada İsveç'in NATO'ya üyeliğinin yolunu açan kanun teklif kabul edildi.

Oylamaya 346 üye katıldı. Protokolün onayı 55'e karşı 287 oyla kabul edildi. Oylamada 4 milletvekili de çekimser kaldı.

Oylamaya katılan AK Parti, MHP, CHP ve DEVA Partili üyeler "kabul" oyu kullandılar.

İsveç'e NATO üyeliğinin kapısını açan düzenleme Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kanunu onaylamasının ardından Resmi Gazete'de yayımlanacak. Protokolün onaylandığına ilişkin karar daha sonra NATO'ya bildirilecek.

Saadet-Gelecek Grubu'nda iki farklı görüş

Saadet Partisi Grubu adına konuşan Gelecek Partisi İstanbul Milletvekili İsa Mesih Şahin, "Gelecek Partisi olarak İsveç'in NATO üyeliğine karşı çıkmadığımızı beyan etmek istiyorum" dedi.

Yine aynı parti grubu adına konuşan Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Kaya ise farklı bir yaklaşım gösterdi ve sözlerini şöyle bitirdi: "1 Mart 2003’teki gösterdiğimiz iradeyi göstererek bu tezkereye, İsveç'in NATO'ya girişine 'hayır' demeliyiz."

İYİ Parti'den "hayır" çağrısı

İYİ Parti adına söz alan Ankara Milletvekili Koray Aydın, hükümetin İsveç konusundaki politikasının çelişkili olduğunu ifade ederek, "Geldiğimiz noktada İsveç'in Türkiye'nin meşru taleplerine yönelik olarak attığı somut adımlar son derece yetersizdir" dedi. Aydın, "Başta bu teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisine getiren AK Parti Grubu olmak üzere bütün milletvekillerimizi de Türk dış politikasının itibarı için bu teklife 'hayır' demeye davet ediyorum" çağrısında bulundu.

İYİ Parti Ankara Milletvekili Kürşad Zorlu da "İsveç'in taahhütlerini yerine getirmediğini" ifade ederek, "Haklı gerekçe ve çekincelerimizi kararlı, tutarlı ve iyi bir diplomasiyle uygulamak varken elimizdeki bu meşru imkân bir kez daha iktidarın hatalı tutumuyla kaybedilmek üzeredir" dedi.

MHP ve DEVA'dan destek

MHP Grubu adına konuşan Erzurum Milletvekili Kamil Aydın, "Komisyondaki tavırlarının süreceğini, ilgili protokolün onaylanmasına katkı sağlayacaklarını" söyledi.

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu ise İsveç'in NATO üyeliğini desteklediklerini, ancak Gazze konusundaki çifte standarta karşı çıktıklarını söyledi.

CHP Grubu adına konuşan İstanbul Milletvekili Oğuz Kaan Salıcı, Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğine karşı tavrının aslında ABD ile pazarlık yapmaya kalkışmak olduğunu iddia etti. Salıca, "İsveç’in NATO’ya katılımı Türkiye ile İsveç ilişkilerinden daha büyük bir dengeyi de gözler önüne serdi, o da Türkiye-Amerika ilişkileri. NATO’ya üyelik talebi olan kim? İsveç. Uçak pazarlığını kiminle yapıyorsunuz? Amerika’yla. Bir defa, bu olacak iş değil, size de mantıklı gelmiyordur" dedi.

CHP Eskişehir Milletvekili Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de "NATO'nun yeni stratejik planı ve kuvvet yapılanmasında ülkemizin üstlendiği sorumluluklar, ittifakın AB üyesi olan ülkeleriyle geliştireceği ilişkiler Avrupa savunma mimarisine girişimizin ve AB’yle daha güçlü ilişkilerimizin de yolunu açabilir ama bu stratejik dönüşümün gerçekleşmesi için Türkiye’nin her şeyden önce sözüne güvenilen, öngörülebilir, dış politikasını iç politikaya malzeme etmeyen, hukuk devletine, demokrasiye bağlı bir yapıya kavuşması olmazsa olmaz şarttır. Bu, tek adam yönetiminde, bu saray iktidarında güçler ayrılığı ilkesinin ortadan kaldırıldığı, hukukun üstünlüğünün yok sayıldığı, işte Anayasa’ya, Anayasa Mahkemesine darbe yapıldığı bir dönemde böyle bir dönüşüm imkânı bulunmamaktadır" diye konuştu.

"NATO'nun kendisine karşıyız"

TİP Genel Başkanı Erkan Baş ise kendilerinin kurulduğundan bu yana NATO'nun kendisine karşı olduklarını ifade etti. Baş, NATO'nun birçok kötülüklerin arkasında olduğunu ifade ederek, tam bağımsız Türkiye'den yana olduklarını söyledi.

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Grubu adına konuşan Kars Milletvekili Gülüstan Kılıç Koçyiğit, "NATO'nun genişlemesinin dünya barışına katkı sunmayacağını biliyoruz ve buna inanıyoruz" dedi.

İstanbul Milletvekili Cengiz Çandar ise "Genel Kuruldan karar çıkacak yani İsveç’in NATO’ya girişi onaylanmış olacak ama bu, Türkiye’nin, en başından beri, bu işin en başından beri şantajcı ve pazarlıkçı, kötü bir dış politika izlemiş olduğu gerçeğinin üzerini örtemeyecek" diye konuştu.

İsveç'in NATO üyelik yolculuğu

İsveç, katılıma ilişkin onay sürecinin tamamlanmasının ardından NATO'nun 32. üyesi olacak. 

NATO'nun internet sitesinde yer alan bilgilere göre, İsveç'in katılım süreci, Temmuz 2022'de Katılım Protokollerinin imzalanmasıyla birlikte NATO Karargâhı tarafından yürütülmeye başlandı. O tarihten bu yana, mevcut otuz bir NATO ülkesinden 29'u üye olma teklifini onayladı ve uzlaşmaya dayalı bir ittifak olarak tüm ülkelerin yeni üyelikleri onaylaması gerekmektedir.

Temmuz 2023'te ayında Litvanya'nın Vilnius kentinde düzenlenen NATO Zirvesi'nde, geriye kalan iki ülke, Macaristan ve Türkiye, İsveç'in onayını parlamento oturumlarında ilerletme konusunda kararlılıklarını dile getirdiler. 

Askeri alanda NATO Müttefik Dönüşüm Komutanlığı, Temmuz 2022'de kurulan İsveç Katılım ve Entegrasyon Çalışma Grubu aracılığıyla entegrasyon sürecinin koordinasyonu yürütüldü. İsveç'in tüm askeri önkoşulları yerine getirmesini sağlamak için çalışma grubu askeri entegrasyonun aşağıdaki on temel başlık üzerinde çalıştı. 

İsveç'in askeri entegrasyonuna ilişkin süreçte Haziran 2023'te NATO Karargâhında yapılan Yıllık Entegrasyon İsveç'in katılımı tamamlandığında tüm fonksiyonel alanların artık "rutin NATO işlerine" geçmeye hazır olduğu konusunda görüş birliğine varıldı. 

Kasım 2023 başında NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile bir araya gelen Macaristan Cumhurbaşkanı İsveç'in onayına doğrudan destek verdiğini ifade etti, ancak zaman çizelgesinin Macaristan parlamentosunun nihai kararına bağlı olduğunu dile getirdi. Bunun ardından, Kasım ayında yapılan NATO Dışişleri Bakanları toplantısında hem Macaristan hem de Türkiye İsveç'in katılımını onaylama niyetlerini teyit ettiler, ancak kesin bir zaman çizelgesi belirtilmedi.  

29 Aralık 2023 tarihinde TBMM Dışişleri Komisyonu İsveç'in üyeliğini onaylayan protokolü kabul etti ve ilgili kanun teklifi TBMM gündeme girdi. 

İsveç'in Müttefik Dönüşüm Komutanlığı tarafından yönetilen askeri entegrasyonu, Nihai Entegrasyon Konferansı'nın resmen tamamlanabileceği bir aşama. Bunun için Macaristan ve Türkiye'deki onay sürecinin tamamlanması gerekiyor.