Ticaret savaşları başladı

Donald Trump 1 Şubat'ta Kanada ve Meksika'dan gelen ürünlere yüzde 25, Çin ürünlerine ise yüzde 10 ek gümrük vergisi getirdi. Çin, Kanada ve Meksika'dan tepkiler gecikmedi.

ABD Başkanı, ABD'nin ithalatının yüzde 40'ından fazlasını yapan üç ana ticaret ortağını hedef alma tehdidini uygulamaya soktu. Trump, üç ülkeyi fentanil kaçakçılığını ve yasadışı göçmenlerin ABD'ye gelişini azaltmak için harekete geçmeye zorlamak istediğini iddia ediyor.

Kanada ve Meksika , son ana kadar Kanada-ABD-Meksika Anlaşmasının (CUMA) kendilerini koruması gerektiğini savunarak, bu yaptırımlardan kaçınmayı umuyordu. 

ABD Başkanının açıklaması, yüksekten açılan ve sonra kırmızıya düşen New York Borsası üzerinde hemen bir etki yarattı. Gün ortasında Dow Jones yüzde 0,62, Nasdaq yüzde 0,08 ve S&P 500 yüzde 0,22 düşüş gösterdi.

Trump'a göre, bu üç ülke, fentanilin ABD'ye girişini engellemek için yeterince çaba göstermiyor. Pekin'i, kartellerin ABD pazarında satmadan önce opioide dönüştürdüklerini iddia ettikleri öncü kimyasalları Meksika'ya ihraç etmekle suçluyor.

Ticaret Bakanı Howard Lutnick, bu önlemleri, ilgili ülkeleri “sınırlarını kapatmaya” zorlamak üzere tasarlanmış bir “iç politika eylemi” olarak gerekçelendirdi. Bununla birlikte, bu yaptırımların kesin hatları, özellikle etkilenen ürünlerin seçimi ve kullanılacak yasal dayanaklar açısından belirsizliğini korumaktadır.

Bunun ekonomik yansımaları önemli olabilir. ABD ekonomisi yüzde 1,2 oranında büyüme kaybedebilirken, Meksika resesyona girebilir. 

Uzmanlar, Meksika'nın başlıca ihracat kalemlerinin gıda, ulaşım ekipmanı ve elektronik olduğuna dikkat çekerek, ihracatın yüzde 50'sinden fazlasını ve endüstriyel faaliyetlerin önemli bir bölümünü oluşturduğunu belirtiyor.

Aynı kaynaklara göre, ek vergilerin etkisi, Kanada ve Meksika için ABD'ye kıyasla çok daha şiddetli olacaktır. Tahminlere göre, Kanada ve Meksika'nın GSYİH'lerinde sırasıyla yüzde 3,6 ve yüzde 2 düşüş beklenirken, ABD'de sadece yüzde 0,3'lük bir düşüş görülecek.

Çin, Kanada ve Meksika'dan tepki

ABD'nin ek vergi uygulamasına Çin, Kanada ve Meksika'dan tepkiler gecikmedi.

Çin

Çin, ticaret savaşlarında “kazanan olmadığını” bir kez daha tekrarlayarak, misilleme yapacağını belirtti. 

Çin-ABD ticareti 2024 yılının ilk 11 ayında yaklaşık 500 milyar Avro değerindeydi, ancak Washington rakamlarına göre, ABD bu dönemde yaklaşık 260 milyar Avro açık verdi.

Çin Ticaret Bakanlığı, yaptığı açıklamada, vergi artışından “Çin'in derin bir memnuniyetsizlik duyduğunu ve buna şiddetle karşı çıktığını” belirterek, Çin'in “hak ve çıkarlarını” kararlılıkla korumak için gerekli tedbirlerin alınacağını duyurdu. Dışişleri Bakanlığı da bir başka açıklamasında “Ticaret savaşının ya da gümrük vergisi savaşının kazananı olmaz” denildi.

Pekin, “Dünya Ticaret Örgütünün kurallarını ciddî şekilde ihlal eden tek taraflı gümrük vergisi uygulaması” olarak gördüğü bu uygulama nedeniyle Washington'u Dünya Ticaret Örgütü'ne şikâyet edeceğini açıkladı. Ticaret Bakanlığı, bu vergilerin “ABD'nin sorunlarını çözmeye yaramadığı gibi, normal ekonomik ve ticari işbirliğini de baltaladığını” bildirdi.

Kanada

Kanada Başbakanı Justin Trudeau, dün yaptığı çok ciddî bir konuşmada, ABD Başkanı tarafından daha önce açıklananlara misilleme olarak Kanada'nın Amerikan ürünlerine yüzde 25'e varan gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı.

Başbakan, Kanada'nın “155 milyar Kanada doları (102 milyar avro) tutarındaki Amerikan ürünlerine yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulayacağını” duyurdu. Bu meblağ, ABD'nin Kanada'dan yıllık ithalatın beşte birini temsil ediyor. Salı gününden itibaren bu gümrük vergileri 30 milyar dolar değerindeki mala uygulanacak.

Başbakan Trudeau, gümrük vergilerinin “bira, şarap ve Amerikan burbon viskisi, meyve ve meyve suları gibi günlük tüketim ürünlerini” etkileyeceğini açıkladı. Ayrıca “sebze, parfüm, giyim ve ayakkabı, ev aletleri, mobilya ve spor malzemeleri gibi günlük tüketim malları, kereste ve plastik gibi malzemeler” de etkilenecek.

Trudeau, “Eğer Başkan Trump ABD için yeni bir altın çağ başlatmak istiyorsa, en iyi yol bizi cezalandırmak değil Kanada ile ortaklık kurmaktır” dedi. Kanada'nın, İran rehine krizinden Afganistan'daki savaşa ve Katrina Kasırgası ve Kaliforniya'daki son yangınlar gibi ölümcül doğal afetlere kadar “en karanlık anlarında” her zaman ABD'nin yanında yer aldığına dikkat çekti.

Meksika

Uzmanlara göre, Meksika, Donald Trump tarafından uygulamaya konulan ve ihracatını, büyümesini ve para birimini tehdit eden yüzde 25'lik gümrük vergilerine günü sert bir yanıt verdi.

Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, ihracatının yüzde 83'ü (otomobil, bilgisayar, tarım ürünleri) ABD’ye giden “Meksika'nın çıkarlarını savunmak için tarife ve tarife dışı önlemleri” derhal açıkladı.

Meksika'nın ABD ile büyük ticaret fazlaları var ve bu da Donald Trump'ın ülkesinin “Meksika'yı sübvanse ettiğini” iddia etmesine yol açıyor. Ancak sol milliyetçi Meksika Başkanı, bir araya geldiği Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun aksine, bu “tarife önlemlerini” detaylandırmadı ya da bir takvim vermedi.

Claudia Sheinbaum Amerikalı mevkidaşına uyuşturucu kaçakçılığı ve göç konularında “en iyi güvenlik ve halk sağlığı ekiplerinden oluşan bir çalışma grubu oluşturulmasını” teklif etti.