KONULAR
Lahey'de ara karar: "Ölümleri durdurun"
Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Güney Afrika Cumhuriyeti'nin İsrail aleyhine açtığı "soykırım" davasında İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların “makul seviyede” ispatladığına hükmetti.
Merkezi Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan UAD, ihtiyati tedbir talebine ilişkin kararını açıkladı ve İsrail'i Gazze'de soykırım yapmakla suçlayan davanın düşürülmesi talebini reddetti.
Birleşmiş Milletlerin başlıca yargı organı olan UAD ya da Lahey Adalet Divanı, ara kararında ateşkes çağrısı yapmadı, ancak İsrail'den ölümleri durdurmasını talep etti.
UAD, İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların “makul seviyede” ispatladığına hükmetti ve İsrail'in davanın düşürülmesi talebini geri çevirdi.
Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in saldırılarına maruz kalan Gazzelilerin, Soykırım Sözleşmesinin 2’nci maddesindeki "korunan grup" tanımını karşıladığını belirtti.
Acil tehlike
Uluslararası Adalet Divanı, Gazze’deki felâket boyutuna varan insanî durumun, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde “acil tehlike” teşkil ettiğine hükmetti.
UAD Başkanı Yargıç Joan E. Donoghue, Gazze'de yaşanan insanî trajedinin farkında olduklarını ve can kayıplarından derin endişe duyduklarını bildirdi.
Mahkeme ayrıca, nihaî kararını vermeden önce, Gazze'deki durumun daha da kötüleşme ihtimalinin bulunduğunu bildirdi.
Uluslararası Adalet Divanı, İsrail'in, Soykırım Sözleşmesi kapsamındaki fiillerin işlenmesini önlemek için tüm tedbirleri alması gerektiğine hükmetti
Kararın anlamı
Lahey Adalet Divanının kararı, İsrail’in Soykırım Sözleşmesine aykırı hareket edip etmediğine ilişkin bir karar değil.
Bu karar, muhtemel soykırım tehlikesi karşısında oluşacak zararların önüne geçmek için davada nihai karar verilinceye kadar tarafların uyması gereken geçici önlemler anlamına geliyor.
UAD, tedbir taleplerine ilişkin yaptığı incelemede, Güney Afrika’nın “makul” gerekçeler sunmasını yeterli bulurken, Gazze’de soykırımın yapılıp yapılmadığını davanın esasına ilişkin aşamada inceleyecek.
UAD yasasının 59’uncu maddesi uyarınca, UAD'nin aldığı kararlar, taraflar için bağlayıcı durumda, ancak üçüncü ülkeler için kararın bağlayıcılığı bulunmuyor.
Lahey Adalet Divanı, verdiği hükümleri BM’nin ilgili kurumlarına da tebliğ ediyor. İsrail, UAD’nin muhtemel tedbir kararına uymazsa bu durumda Güney Afrika konuyu BM Güvenlik Konseyi'ne taşıyarak, Divan kararının uygulanması için harekete geçilmesini talep edebilecek.
Divan’ın kararlarını uygulatmak için kendi askeri gücü veya organı bulunmuyor. Bu kararların uygulanması, büyük oranda BM Güvenlik Konseyinin tasarrufunda bulunuyor.
Güney Afrika'nın talebi
Güney Afrika, Lahey Adalet Divanında dokuz ihtiyati tedbir kararına hükmedilmesini talep etti.
Bunlar şöyle:
- İsrail’in Gazze'deki askerî operasyonların derhal durdurulması
- İsrail’in kontrolü altındaki herhangi bir grup tarafından Gazze'deki herhangi bir askerî operasyonu ilerletecek adımlar atılmaması
- İsrail’in Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul tedbirleri alması
- İsrail’in Soykırım Sözleşmesinin 2’nci maddesi kapsamına giren her türlü eylemden kaçınması
- Yerlerinden edilenlerin evlerine dönerek yeterli gıda, su, yakıt, tıbbi ve hijyen malzemeleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlanması
- İsrail’in soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atması
- İsrail’in soykırımın delillerini muhafaza etmesi ve bu amaçla gelen uluslararası görevliler ve diğer yetkililerin Gazze'ye erişimini engellememesi
- İsrail’in alınan tedbirleri uyguladığına ilişkin Divan'a düzenli rapor sunması
- İsrail’in davayı zorlaştıracak veya uzatacak eylemlerden kaçınmasına hükmedilmesi.
Filistin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Uluslararası Adalet Divanının verdiği kararın memnuniyetle karşılandığı belirtildi.
Ankara, karardan memnun
Türkiye, İsrail’in Gazze’de yaşayan Filistin halkına yönelik saldırılarına ilişkin olarak açıklanan ihtiyati tedbir kararının İsrail tarafından derhal ve tam olarak uygulanmasını beklediğini açıkladı.
Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD), İsrail’in Gazze’de yaşayan Filistin halkına yönelik saldırılarına ilişkin olarak bugün açıkladığı ihtiyati tedbir kararının İsrail tarafından derhal ve tam olarak uygulanmasını bekliyoruz. Mahkeme’nin açıkladığı tedbirlerin, Filistin’de akan kanın durdurulması için çok önemli bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyoruz.
Ortadoğu’da kalıcı barış ve güvenlik ancak İsrail-Filistin meselesinin, uluslararası hukuk ve yerleşik parametreler temelinde adilane bir çözüme kavuşturulmasıyla sağlanabilir. Türkiye, bu yolda da elinden gelen her türlü katkı ve gayreti gösterme iradesine sahiptir.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, şunları kaydetti:
“Uluslararası Adalet Divanı'nda Gazze'deki insanlık dışı saldırılarla ilgili alınan ihtiyati tedbir kararını değerli buluyor, memnuniyetle karşılıyorum. Filistinli masum sivillere yönelik işlenen savaş suçlarının cezasız kalmaması için sürecin takipçisi olmayı sürdüreceğiz. Soykırım Sözleşmesi'ne taraf ülkeler için bağlayıcı olan kararın, İsrail'in gerçekleştirdiği saldırıların artık bir son bulmasına vesile olmasını diliyoruz. Türkiye olarak ateşkesin tesisi ve kalıcı barışa giden yolun temini adına tüm gücümüzle çalışmaya, Filistinli kardeşlerimizin yanında olmaya devam edeceğiz."
