İsveç, resmen NATO'ya katıldı
Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Avrupa'da Rus saldırganlığına ilişkin endişelerin arttığı bir dönemde İsveç, İkinci Dünya Savaşı sonrası onlarca yıllık tarafsızlığını sona erdirerek transatlantik askeri ittifakın 32. üyesi olarak NATO'ya resmen katıldı.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in başkanlık ettiği törende İsveç'in ittifaka "katılım belgesi" Dışişleri Bakanlığı'na resmen tevdi edildi.
Blinken, "Bu İsveç için tarihi bir an. İttifak için tarihi bir an. Transatlantik ilişkiler için de tarihi bir an. NATO ittifakımız artık daha güçlü, hiç olmadığı kadar büyük" dedi.
Kristersson bir sosyal medya paylaşımında "bu nedenle daha güvenli bir ülkeyiz" diye yazdı.
Kristersson Beyaz Saray'ı ziyaret edecek ve ardından Başkan Joe Biden'ın Kongre'de yapacağı Birliğin Durumu konuşmasının onur konuğu olacak.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada İsveç'in NATO müttefiki olmasının "ABD ve müttefiklerimizi daha da güvenli kılacağı" ifade edildi.
Açıklamada, "NATO dünya tarihindeki en güçlü savunma ittifakıdır ve vatandaşlarımızın güvenliğini sağlamak için 75 yıl önce ittifakımız İkinci Dünya Savaşı'nın enkazından kurulduğunda olduğu gibi bugün de kritik öneme sahiptir" denildi.
İsveç bayrağı karargaha çekilecek
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg bunu "tarihi bir gün" olarak nitelendirdi.
Stoltenberg yaptığı açıklamada "İsveç artık NATO politikalarının ve kararlarının şekillendirilmesinde eşit söz hakkına sahip olarak NATO masasında hak ettiği yeri alacaktır" dedi.
İsveç bayrağı Pazartesi günü askeri örgütün Brüksel'deki karargahının dışına çekilecek. Stoltenberg, İskandinav ülkesinin "artık müttefiklerin özgürlük ve güvenliğinin nihai garantisi olan 5. Madde kapsamında sağlanan korumadan yararlandığına" da dikkat çekti.
NATO anlaşmasının 5. Maddesi tüm üyeleri toprakları ya da güvenliği tehdit altında olan bir müttefikin yardımına koşmakla yükümlü kılıyor. Bu madde 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra ABD tarafından sadece bir kez devreye sokulmuştur ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana İsveç'in aradığı kolektif güvenlik garantisiydi.
Geçen yıl NATO'ya katılan Finlandiya ile birlikte İsveç, Rusya'nın 2022 başlarında Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından İskandinav ülkelerinin Soğuk Savaş dönemindeki dış politikalarına damgasını vuran uzun süreli askeri tarafsızlığını terk etti.
Demokrat başkanın İsveç'in katılım kararını, savaş üçüncü yılına girerken isteksiz Cumhuriyetçilere Ukrayna'ya durdurulan askeri yardımı onaylama çağrılarını hızlandırmak için kullanması bekleniyor.
İsveç'in üyeliği NATO üyeleri Türkiye ve Macaristan'ın itirazları nedeniyle gecikti.
Rusya'dan karşı önlemler
Rusya, geçen hafta, Stockholm'ün üyeliğine karşılık olarak "İsveç'in NATO'ya entegrasyonunun koşullarına ve kapsamına" bağlı olacak "karşı önlemler" alacağını duyurmuştu.
Finlandiya'nın geçen yıl atılmasından sonra İsveç'in de NATO'ya girmesi, Rusya dışında Baltık Denizi'ne kıyısı olan tüm ülkelerin artık Atlantik İttifakı üyesi olduğu anlamına geliyor.
İsveç ve Finlandiya, Avrupa Birliği üyelikleri nedeniyle askeri açıdan ABD'ye yakın olsalar da, tarihsel olarak Sovyetler Birliği'ne karşı Soğuk Savaş sırasında kurulan İttifak'a mesafeli durmayı tercih etmişlerdi.
İsveç, uluslararası barışı koruma güçlerine katkıda bulunsa da 1814'te Norveç ile savaşmasından bu yana hiç savaş görmedi.
Genişleyen NATO: 75 yılda 12 üyeden 32 üyeye
NATO, 75. yıllık tarihinde on kez yaşanan "genişleme" ile üye sayısını 32 ülkeye ulaştırdı.
On iki ülke 4 Nisan 1949'da ABD'nin başkenti Washington DC'de Kuzey Atlantik Antlaşması'nı (NATO) imzalayarak ittifakı hayata geçirdi.
Bu ülkeler ABD, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, İzlanda, Kanada, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz idi.
Bu ülkeler içinde ordusu olmayan tek NATO üyesi İzlanda idi.
Fransa, NATO'nun askerî kanadından 1966'da çekildi; 3 Nisan 2009'da geri döndü.
NATO'nun ilk karargahı 1950 yılında İngiltere'nin başkenti Londra'da Belgrave Square 13 numarada kuruldu.
İttifakın merkezi 1 Nisan 1950'de Paris'e Palais de Chaillot'a taşındı. 1959 yılında Porte Dauphine'deki Avenue Foch'un sonunda yaptırılan kendi binasına taşındı. "Allience" (İttifak) sözcüğünden esinlenerek "A" şeklindeki bu binanın ev sahipliği Fransa'nın NATO'nun askeri kanadından çekildiği 1966 yılına kadar sürdü.
İttifakın karargahı Ekim 1967'de Belçika'nın başkenti Brüksel'e taşındı. Karargah eski Evere Havaalanı'nın yerine iki yüz günlük bir sürede inşa edilmişti. Belçika hükümetine ait tesis yılda 100 Frank'lık (yaklaşık 3 Avro) sembolik bedelle NATO'nun hizmetine sunuldu.
Karargah, Haziran 2014'de eski merkezin karşısında yürüme mesafesindeki yerde yaptırılan bugünkü merkezine taşındı.
NATO'nun genişlemesi
NATO 75 yıllık tarihinde on kez genişledi ve 12 üyeyle kurulan ittifak son olarak İsveç'in üyelik sürecinin tamamlanmasıyla 32 üyeye ulaştı. NATO'nun genişlemelerindeki tarihler şöyle:
1. genişleme: 8 Şubat 1952 tarihinde Türkiye ve Yunanistan ittifaka katıldı ve üye sayısı 14'e yükseldi.
2. genişleme: 9 Mayıs 1955'te o dönemdeki adıyla Batı Almanya'nın ittifaka üyeliği kabul edildi.
3. genişleme: 30 Mayıs 1982'de İspanya NATO'nun bir parçası haline geldi.
Bu süreçte, 3 Ekim 1990 tarihinde iki Almanya'nın birleşmesiyle fiili bir genişleme yaşandı. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından ikiye bölünen Almanya, Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından yeniden birleşti.
4. genişleme: 12 Mart 1999'da Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya NATO'ya üye oldu.
5. genişleme: 29 Mart 2004'te eski Doğu Bloku ülkeleri Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya ittifaka üye oldu. Tarihindeki en büyük genişlemeyi gerçekleştiren ittifaka üye ülke sayısı böylece 26'ya ulaşıyordu.
6. genişleme: 1 Nisan 2009 tarihinde genişleme Balkanlarda devam etti Arnavutluk ve Hırvatistan ittifaka katıldı.
7. genişleme: 5 Haziran 2017'de Karadağ NATO üyesi oldu.
8. genişleme: 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya ittifakın bir parçası haline geldi. Böylece NATO üyesi ülke sayısı 30'a ulaştı.
9.genişleme: 4 Nisan 2023'de NATO'ya üyelik için başvuran iki ülkeden Finlandiya'nın ittifaka katılımı gerçekleşti. Ancak İsveç'in durumuna ilişkin bazı sorunlar yaşandı. Bu süreç, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik işgal operasyonunun bir sonucuydu.
10. genişleme: 8 Mart 2024 tarihinde İsveç resmen NATO üyesi oldu ve tarihi tarafsızlığını sona erdirdi. Böylece NATO üyesi ülke sayısı 32'ye ulaştı.
