Kahramanmaraş'ta 7.5'lik deprem senaryosu

AFAD'ın hazırladığı İl Afet Riski Azaltma Planı'nda (İRAP) Kahramanmaraş için 7.5 büyüklüğünde bir deprem riski senaryosu uygulandı. 

Afet ve Acil Durum (AFAD) Yönetimi Başkanlığı'nın 2020 yılında hazırladığı Kahramanmaraş İRAP'ın bu alanda Türkiye'de hazırlanan ilk plan olduğu belirtiliyor. 

Plana ilişkin raporda, Kahramanmaraş bölgesindeki deprem, taşkın, heyelan, kaya düşmesi ve diğer afetlere ilişkin değerlendirmelere yer veriliyor. 

2012 yılında büyükşehir statüsü kazanan Kahramanmaraş'ın iki merkez ilçe olmak üzere toplam 11 ilçesi bulunduğu belirtiliyor.  

Raporda, "Kahramanmaraş merkezde 109 mahalle olup, 109 mahallede toplam 542.715 kişilik nüfus barınmaktadır. Kahramanmaraş’ta Gayberli, Hacı Bayram Veli, Yusuflar ve Malikejder mahalleleri riskli alan ilan edilmiştir. Merkez mahallelerden en fazla yığma bina bulunan Serintepe Mahallesi’dir. Bu mahalleyi Karacaoğlan, Duraklı, Namık Kemal ve Dumlupınar Mahalleri izlemektedir" deniliyor.

"Yüksek potansiyel tehlike"

Raporda, bölgedeki deprem riskine ilişkin şu değerlendirmelere yer veriliyor:

"Kahramanmaraş yöresi ve çevresi, tektonik yapısı bakımından sismik aktivitesi yüksek olan birinci derecede deprem bölgesi içinde kalmaktadır. Bölge, diriliğini koruyan Doğu Anadolu Fayı ile Ölü Deniz Fayı’nın etkisi altındadır. Bu faylarda 200 yıllık bir enerji birikiminin olduğu ve sismik olarak oldukça yüksek bir potansiyel tehlikenin bulunduğu anlaşılmaktadır. Aynı zamanda fayların henüz disloke olmayan segmentlerinin Kahramanmaraş yakınında yer alması bu kesimde risk derecesini arttırmaktadır. 

Doğu Anadolu Fayı ile Ölü Deniz Fayı’nın Kahramanmaraş’ın hemen güneyinde karşılaşmaları ve kollara ayrılarak büklüm yapmaları, olması muhtemel büyük magnitüdlü depremlerin episantr alanını oluşturabilir. Bu da riski ve oluşacak hasar derecesini artıracağı endişesini doğurmaktadır. Bunun yanında yerleşmelerin büyük çoğunluğunun çok zayıf zeminler üzerinde yer alması bu endişeyi daha da kuvvetlendirmektedir."

Kahramanmaraş Fay Zonu

Raporda, 60 kilometrelik Kahramanmaraş Fay Zonu, (KFZ) konusunda şu bilgiler yer alıyor:

"KFZ, Ahır Dağı’nın güney eteklerinde yer alır. Bindirme özellikleri taşıyan bu fay sistemi, MTA tarafından yapılan çalışmada Ahır Dağı’nın güney kesimlerinde, geniş bir zon olarak haritalanmıştır Kahramanmaraş Fay Zonu, Ahırdağı’nın batısını saracak şekilde hafif güneye dış bükey konumda, kuzeyden güneye 4 km genişliğinde bir zon içerisinde, yaklaşık doğu-batı uzanımlı üç parça şeklinde başlamaktadır. En kuzeydeki bölüm, Kedemen Mahallesi’nde başlar, Ahır Dağı’nın güney yamaçlarındaki eğim kırıklığını takip ederek, Kahramanmaraş mevcut yerleşiminin kuzeyinden, Göllü, Gaffarılı, Küçüknacar köyleri kuzeyinden, Beşenli köyüne kadar uzanır. Küçüknacar köyünde güneye ayrılan bir kolu, KandilDağı’nın güney eteklerinden, Kazanlıpınar, Büyüknacar köyleri kuzeyinden, doğuda Kısık Deresi Vadisi’ne kadar izlenebilmektedir."

Raporda, "Kahramanmaraş ve çevresinde etkili olabilecek en önemli segment olan Gölbaşı-Türkoğlu segmenti ise 500 yılı aşkın süredir büyük bir deprem üretmeyen sismik boşluk konumunda bulunmaktadır" ifadesine yer veriliyor. 

7.5 büyüklüğünde deprem senaryosu

Raporda, risk analizi çalışmasında AFAD-RED sisteminin kullanıldığı belirtilerek, "AFAD-RED hem gerçek bir depremin hem de senaryo bir depremin oluşturabileceği hasar ve kayba ilişkin sonuçlar üretmektedir" deniliyor. 

Raporda, risk analiz raporunun hazırlanmasına ilişkin şu bilgiler yer alıyor:

"Risk analiz çalışmalarında AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından AFAD-RED programı kullanılarak üretilmiş Kahramanmaraş ilini etkileyebilecek Mw: 7.5 büyüklüğündeki senaryo kullanılmıştır. Senaryo hazırlanırken şehri etkileyebilecek en büyük deprem ve geçmişte yaşanmış en büyük deprem, bölgedeki aktif fayın üretebileceği en büyük deprem, fay uzunluğu büyüklük ilişkisi gibi bilgiler kullanılmıştır."

Risk analizinde, "AFAD-RED analiz programı kullanılarak Kahramanmaraş il merkezini etkileyebilecek, Gölbaşı-Türkoğlu Sismik Boşluğu’nda olması muhtemel en büyük deprem olarak öngörülen Mw: 7.5 büyüklüğündeki deprem esas alınarak bir deprem senaryosu çalışması yapıldığı" belirtiliyor.

Risk analizi sonuçları

 Raporda, AFAD-RED risk analizi sonuçları Kahramanmaraş il geneli ve ilçeler bazında sıralanıyor. Bu sonuçlardan bazıları şöyle: 

"-Bahçelievler Mahallesi ve yakın çevresindeki mahalleler (Stadyum civarı, Eski Maraş):  Olası büyük bir deprem durumunda, bahse konu alanın neredeyse tamamının etkileneceği ve sıvılaşma etkilerinin belirgin şekilde görüleceği öngörülmüş, özel hastanelerin bu bölgede bulunmasının da bölge açısından önemli olduğu vurgulanmıştır."

-Tekerek yolu güneyi, Üniversite Kavşağı civarı (Sümbüllü ve Ağcalı Deresi çevresi): Bölge, nüfus yoğunluğunun ve yüksek katlı yeni yapıların fazla olduğu bir alan durumundadır. Özel okullar bu bölgede yoğunlaşmış vaziyettedir. Sümbüllü ve Ağcalı yollarının heyelan bölgesinde bulunması sebebiyle çökmeler gerçekleşmektedir.

-Doğukent yolu güney: Belirtilen bölge imara açılmış olup yapılaşma yoğunluğu düşüktür.

- Pazarcık ve Narlı: Kartalkaya Barajı’nın da yer aldığı bölgede olası büyük bir deprem gerçekleşmesi durumunda, bölgenin neredeyse tamamının depremden etkileneceği öngörülmektedir.

- Türkoğlu: Olası büyük bir deprem gerçekleşmesi durumunda, bölgenin neredeyse tamamının etkileneceği öngörülmektedir. Tehlikeli madde üreten dolum tesisi bölgede yer almaktadır.

- K. Maraş geneli ovalık kesim:Olası büyük bir deprem gerçekleşmesi durumunda, bölgenin neredeyse tamamının etkileneceği öngörülmektedir. Sanayi tesislerinin tamamı, Şehir hastanesi, KSÜ Karacasu kampüsü, enerji hatları ile tehlikeli madde üreten tesisler de bu bölgede yer almaktadır. Önemli kentsel çalışma alanları ile sosyal donatı alanlarının bölgede yer seçmiş olması, bölgeyi kritik öneme sahip hale getirmektedir.

- K. Maraş geneli: Olası büyük bir deprem gerçekleşmesi durumunda şehrin büyük bir kısmının etkileneceği öngörülmektedir. Expo 2023 alanının zayıf bir zemin üzerine kurulu olması ve şehrin 3 ana girişindeki ulaşımın köprülerle sağlanması, bu bölgelerin yapı güvenliğinin kontrolünü önemli hale getirmektedir.

Adana ve Kayseri yolu girişlerindeki köprülerin yapım yılının eski olması dezavantaj oluşturmaktadır. Ancak Gaziantep yolu girişindeki köprünün yapım yılının yeni olması avantajlı bir durum olarak değerlendirilmektedir."