Lübnan'da ateşkese doğru

Üst düzey bir İsrailli yetkili İsrail kabinesinin Salı günü toplanarak Hizbullah ile ateşkes anlaşmasını onaylayacağını söyledi. Lübnanlı bir yetkili de Beyrut'a Washington tarafından anlaşmanın “saatler içinde” duyurulabileceğinin söylendiğini belirtti.

İsrailli yetkililer daha önce savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yaklaşıldığını ancak bazı sorunların devam ettiğini söylerken, iki üst düzey Lübnanlı yetkili İsrail saldırıları Lübnan'ı yeniden vururken bile ihtiyatlı bir iyimserlik dile getirdi.

ABD haber sitesi Axios, ismi açıklanmayan üst düzey bir ABD yetkilisine dayandırdığı haberinde İsrail ve Lübnan'ın bir anlaşmanın şartları üzerinde mutabık kaldığını yazdı. Reuters ise üst düzey bir İsrailli yetkilinin Salı günkü toplantının amacının anlaşmayı onaylamak olduğunu söylediğini aktardı.

İsrail'in BM Büyükelçisi Danny Danon, İsrail'in herhangi bir anlaşma kapsamında güney Lübnan'ı vurma kabiliyetini koruyacağını söyledi.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun ofisi Axios'un haberiyle ilgili yorum yapmayı reddetti.

ABD, İran destekli Hizbullah ile İsrail arasında İsrail'in Gazze'de Filistinli Hamas'a karşı yürüttüğü savaşa paralel olarak patlak veren ancak son iki ayda ciddi bir şekilde tırmanarak Orta Doğu'da daha geniş çaplı bir savaş korkusu yaratan ve bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmaları sona erdirecek bir anlaşma için bastırıyor.

Beyrut'ta Lübnan Meclis Başkan Yardımcısı Elias Bou Saab, ABD'nin önerdiği İsrail ile ateşkesin uygulanmaya başlamasının önünde “ciddi bir engel kalmadığını” söyledi.

Bou Saab, önerinin İsrail ordusunun 60 gün içinde Güney Lübnan'dan çekilmesini ve düzenli Lübnan ordu birliklerinin uzun süredir Hizbullah'ın kalesi olan sınır bölgesine konuşlanmasını gerektirdiğini söyledi.

Beş ülkeden gözlemci

Ateşkese uyulup uyulmadığını kimin denetleyeceği konusundaki pürüzün son 24 saat içinde, aralarında Fransa'nın da bulunduğu ve başkanlığını ABD'nin yapacağı beş ülkeden oluşan bir komite kurulması konusunda varılan anlaşmayla çözüldüğü belirtildi. 

Batılı bir diplomat bir diğer engelin de İsrail'in çekilmesi, Lübnan ordusunun konuşlanması ve yerlerinden edilen Lübnanlıların güney Lübnan'daki evlerine dönmelerinin sıralanması olduğunu söyledi.

Diplomatik koşuşturma ve çatışma

Diplomatik koşuşturmaya paralel olarak çatışmalar da yoğunlaştı: Hafta sonu İsrail, biri Beyrut'un merkezinde en az 29 kişinin ölümüne neden olan güçlü hava saldırıları düzenlerken, İran destekli Hizbullah Pazar günü 250 füze atarak şimdiye kadarki en büyük roket saldırılarından birini düzenledi.

Beyrut'ta İsrail hava saldırıları Pazartesi günü Hizbullah'ın kontrolündeki güney banliyölerini daha da yerle bir etti ve Lübnan başkentinin üzerinde toz bulutları uçuştu.

Geçtiğimiz hafta ABD'li arabulucu Amos Hochstein'ın Beyrut'taki görüşmelerin ardından önemli ilerlemeler kaydedildiğini açıklaması ve ardından İsrail'de görüşmelerde bulunduktan sonra Washington'a dönmesiyle ateşkes çabalarında ilerleme kaydedildiği görülmüştü.

İsrail hükümet sözcüsü David Mencer ayrıntı vermeden “Bir anlaşmaya doğru ilerliyoruz, ancak hala ele alınması gereken bazı konular var” dedi.

İsrail'in Washington Büyükelçisi Michael Herzog, İsrail'in GLZ radyosuna yaptığı açıklamada bir anlaşmanın yakın olduğunu ve “birkaç gün içinde gerçekleşebilir. GLZ'nin kıdemli spikeri Efi Triger'in X'te yaptığı bir paylaşıma göre, sadece son köşeleri kapatmamız gerekiyor” dedi.

Pazartesi günü erken saatlerinde konuşan üst düzey bir Lübnanlı yetkili, Beyrut'un atmosferi olumlu olarak tanımlayan ve “işler ilerliyor” diyen ABD'li arabuluculardan yeni bir İsrail talebi almadığını söyledi.

Hizbullah militanlarını sınırdan çekecek

İsrail ile Hizbullah arasındaki çatışma Eylül ayında İsrail'in saldırıya geçerek Lübnan'ın geniş bölgelerini hava saldırılarıyla vurması ve güneye asker göndermesiyle tam ölçekli bir savaşa dönüştü.

İsrail, Hizbullah'a büyük darbeler vurarak lideri Hasan Nasrallah ve diğer üst düzey komutanlarını öldürdü ve Lübnan'da örgütün hakim olduğu bölgelerde büyük yıkıma yol açtı.

Diplomasi, 2006'daki Hizbullah-İsrail savaşını sona erdiren 1701 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına dayanan bir ateşkesi yeniden tesis etmeye odaklandı.

Anlaşma, Hizbullah'ın savaşçılarını İsrail sınırından yaklaşık 30 km (19 mil) geriye, Litani Nehri'nin gerisine çekmesini ve düzenli Lübnan ordusunun sınır bölgesine girmesini gerektiriyor.

Değerlendirmeler

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, parlamentoda yaptığı konuşmada, herhangi bir anlaşma için testin iki ana noktanın uygulanmasında olacağını söyledi. Saar “Birincisi Hizbullah'ın Litani'nin ötesinde güneye doğru ilerlemesinin engellenmesi, ikincisi ise Hizbullah'ın tüm Lübnan'da yeniden güç toplamasının ve silahlanmasının engellenmesi” dedi

Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ise X'te İsrail'in “mutlak zafere” kadar savaşı sürdürmesi gerektiğini. Ben-Giri, Netanyahu'ya hitaben “bu anlaşmayı durdurmak için çok geç değil!” dedi.

Ancak Tarım Bakanı Avi Dichter İsrail'in Lübnan'da bir anlaşmaya varması gerektiğini söyledi. Dichter gazetecilere yaptığı açıklamada “Hizbullah'ın Litani'nin güneyinde olmasına ‘hayır’ diyorsak, bunda ciddiyiz” görüşün aktardı. 

Hizbullah lideri Şeyh Naim Kasım geçen hafta yaptığı açıklamada örgütün ABD'nin ateşkes önerisini inceleyip geri bildirimde bulunduğunu ve ateşkesin artık İsrail'in elinde olduğunu söyledi.

ABD tarafından terörist grup olarak damgalanan ağır silahlı Şii Müslüman militan grup, Şii Emel hareketinden Meclis Başkanı Nebih Berri'yi müzakere için destekledi.

İsrail amacının, Ekim 2023'te Gazze savaşının başlangıcında Hamas'a destek için ateş açan Hizbullah'ın roket saldırıları nedeniyle kuzeyinden tahliye edilen on binlerce insanın evlerine dönmesini sağlamak olduğunu söylüyor.

İsrail'in saldırıları 1 milyondan fazla insanı Lübnan'daki evlerinden etmek zorunda bıraktı.