Bangladeş’te başbakan kaçtı, ordu geçici hükümeti duyurdu
Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina'nın göstericilerin konutuna akın etmesi üzerine kaçtığı belirtildi.
Bangladeş ordu komutanı General Waker-Uz-Zaman ulusa sesleniş konuşmasında Hasina'nın istifa ettiğini ve geçici bir hükümet kurulduğunu söyledi.
Yerel televizyonlar başkentteki başbakanlık konutuna akın eden kalabalığın ve bazı yağma olaylarının görüntülerini yayınladı. Waker-Uz-Zaman protestoculara şiddeti durdurmaları ve evlerine gitmeleri çağrısında bulundu. Ordunun ateş açmayacağı taahhüdünde bulundu.
BBC, Hasina'nın ülkeyi terk ettiğini duyurdu. Zor durumdaki lidere yakın bir kaynak Hasina'nın "daha güvenli bir yere" gittiğini söyledi.
Sevinçli görünen kalabalıklar bayraklar sallayarak barışçıl kutlamalar yaptı. Bazıları tankların üzerinde dans etti.
Hasina'nın ABD’de yaşayan oğlu ülkenin güvenlik güçlerini Hasina'nın yönetimine karşı herhangi bir kalkışmayı engellemeye çağırdı.
Sajeeb Wazed Joy, Facebook'ta yaptığı paylaşımda "Göreviniz halkımızı ve ülkemizi güvende tutmak ve anayasayı korumaktır. Bu, seçilmemiş herhangi bir hükümetin iktidara gelmesine bir dakika bile izin vermeyin demektir, bu sizin görevinizdir" diye yazdı.
Bangladeş'teki protestoların nedeni ne?
Geçen ay kamuda istihdam kotalarına karşı başlayan gösteriler Hasina'nın 15 yıllık iktidarının en büyük huzursuzluklarından birine dönüştü ve 76 yaşındaki başbakanın gitmesi için daha geniş çaplı çağrılara dönüştü. Polisin protestoları bastırması sonucu geçtiğimiz ay yaklaşık 300 kişi öldürüldü.
Hasina 2009 yılından bu yana Bangladeş'i yönetiyor ve Ocak ayında gerçek bir muhalefetin olmadığı bir oylamanın ardından üst üste dördüncü seçimini kazandı.
Hükümeti, hak örgütleri tarafından, muhalif aktivistlerin yargısız infazı da dahil olmak üzere, iktidarını sağlamlaştırmak ve muhalefeti bastırmak için devlet kurumlarını kötüye kullanmakla suçlanıyor.
Gösteriler, tüm devlet işlerinin yarısından fazlasını belirli gruplara ayıran kota uygulamasının yeniden yürürlüğe girmesi üzerine başladı.
Bangladeş'in en üst mahkemesi tarafından geri çekilmesine rağmen protestolar tırmandı.
Pazartesi günü protestocular sokağa çıkma yasağı uygulayan güvenlik güçlerine meydan okuyarak, geçen ay gösterilerin patlak vermesinden bu yana en ölümcül huzursuzluk gününün ardından başkent sokaklarında yürüdüler.
İnternet erişimi sıkı bir şekilde kısıtlandı, ofisler açılmadı ve Bangladeş'in ekonomik açıdan hayati önem taşıyan hazır giyim sektörüne hizmet veren 3.500'den fazla fabrika kapatıldı.
“Halk ayaklanması”
Ülke çapındaki sivil itaatsizlik kampanyasının kilit liderlerinden Asıf Mahmud, "Son protesto zamanı geldi" dedi.
Pazar günü 14'ü polis memuru olmak üzere en az 94 kişi öldürüldü. Ülke çapında protestocular ve hükümet destekçileri birbirleriyle sopa ve bıçaklarla çatıştı ve güvenlik güçleri ateş açtı.
Uluslararası basında yer alan haberlere göre, gün içinde yaşanan şiddet olayları, protestoların başladığı Temmuz başından bu yana ölenlerin sayısını en az 300'e çıktı. Haberlerde, ülkede yaşanan olaylar "Tüm ölçütlere göre eşi benzeri görülmemiş bir halk ayaklanması" olarak tanımlanıyor.
Birleşmiş Milletler insan hakları şefi Volker Turk yaptığı açıklamada "Bangladeş'teki şok edici şiddet durmalı" dedi.
Hükümet karşıtı hareket, yaklaşık 170 milyon nüfuslu Güney Asya ülkesinde, aralarında film yıldızları, müzisyenler ve şarkıcıların da bulunduğu toplumun her kesiminden insanı kendine çekti.
-----/----
Demokrasiyi savunucusundan baskıcı lidere
Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina Wazed, haftalarca süren öğrenci protestolarının ülke çapında ölümcül olaylara dönüşmesinin ardından istifa ederek ülkeyi terk etti.
Haberlere göre 76 yaşındaki Başbakan, binlerce protestocunun başkent Dakka'daki resmi konutuna saldırması üzerine bir helikopterle Hindistan'a kaçtı.
Bu durum, Bangladeş'in en uzun süre görev yapan ve ülkeyi toplamda 20 yıldan fazla yöneten Başbakanının saltanatına beklenmedik bir son getirdi.
Güney Asya ülkesinin ekonomik ilerlemesine katkısıyla tanınan Bayan Hasina, siyasi kariyerine demokrasi yanlısı bir simge olarak başladı. Ancak son yıllarda otokratikleşmekle ve yönetimine yönelik her türlü muhalefeti bastırmakla suçlanıyor.
Ocak ayında yapılan ve eleştirmenler tarafından şaibeli olarak nitelendirilen seçimlerde daha önce görülmemiş bir şekilde dördüncü kez başbakanlık koltuğuna oturdu.
Şeyh Hasina iktidara nasıl geldi?
1947'de Doğu Bengal'de Müslüman bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Hasina'nın kanında siyaset vardı.
Babası, Bangladeş'in 1971'de Pakistan'dan bağımsızlığını kazanmasına öncülük eden ve ülkenin ilk cumhurbaşkanı olan milliyetçi lider Şeyh Mucibur Rahman'dı.
O dönemde Bayan Hasina Dakka Üniversitesi'nde öğrenci lideri olarak ün kazanmıştı.
Babası 1975 yılında askeri bir darbeyle aile üyelerinin çoğuyla birlikte öldürüldü. Sadece Hasina ve küçük kız kardeşi o sırada yurtdışında oldukları için canlarını kurtardılar.
Hindistan'da sürgünde yaşadıktan sonra 1981 yılında Bangladeş'e dönen Hasina, babasının mensubu olduğu siyasi parti Awami League'in lideri oldu.
General Huseyin Muhammed Erşhad'ın askeri yönetimi sırasında demokrasi yanlısı sokak protestoları düzenlemek için diğer siyasi partilerle el ele verdi. Halk ayaklanmasından güç alan Hasina kısa sürede ulusal bir simge haline geldi.
İlk kez 1996 yılında iktidara seçildi. Hindistan ile su paylaşımı anlaşması ve ülkenin güneydoğusundaki aşiret isyancılarıyla barış anlaşması imzalayarak takdir topladı.
Ancak aynı zamanda hükümeti yolsuzluk yaptığı iddia edilen çok sayıda iş anlaşması ve Hindistan'a fazla boyun eğmekle eleştirildi.
Daha sonra 2001'de eski müttefiki olan ezeli düşmanı Bangladeş Milliyetçi Partisi'nden (BNP) Begüm Halide Zia'ya karşı kaybet
Siyasi hanedanların varisleri olarak her iki kadın da otuz yılı aşkın bir süredir Bangladeş siyasetine hakim ve "savaşan Begümler" olarak biliniyor. Begüm, yüksek mertebedeki Müslüman kadın anlamına geliyor.
Gözlemciler, aralarındaki şiddetli rekabetin otobüs bombalamaları, kayıplar ve yargısız infazların sıradan olaylar haline gelmesine yol açtığını söylüyor.
Hasina nihayetinde 2009 yılında bir tarafsız hükümet altında yapılan seçimlerde yeniden iktidara geldi.
Gerçek bir siyasi mücadeleci olan Hasina, muhalefetteyken çok sayıda tutuklanmanın yanı sıra 2004 yılında işitme duyusuna zarar veren bir suikast girişimi de dahil olmak üzere birçok suikast girişimine maruz kaldı. Ayrıca kendisini sürgüne zorlama çabalarından ve yolsuzlukla suçlandığı çok sayıda davadan da kurtuldu.
Ne başardı?
Hasina yönetimindeki Bangladeş'te ise tam tersi bir tablo var. Bir zamanlar dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Müslüman çoğunluklu ülke, 2009'dan bu yana Hasina'nın liderliğinde inandırıcı bir ekonomik başarı elde etti.
Şu anda bölgenin en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri, hatta dev komşusu Hindistan'ı bile geride bıraktı. Kişi başına düşen gelir son on yılda üç katına çıktı ve Dünya Bankası son 20 yılda 25 milyondan fazla insanın yoksulluktan kurtulduğunu tahmin ediyor.
Bu büyümenin büyük bir kısmı, Bangladeş'ten yapılan toplam ihracatın büyük çoğunluğunu oluşturan ve son yıllarda hızla büyüyerek Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'daki pazarlara tedarik sağlayan hazır giyim sektöründen kaynaklandı.
Ülkenin kendi fonlarını, kredilerini ve kalkınma yardımlarını kullanan Hasina hükümeti, Ganj Nehri üzerindeki 2,9 milyar dolarlık Padma köprüsü de dahil olmak üzere devasa altyapı projelerine imza attı.
Onu kuşatan tartışmalar ne?
Son protestolar Hasina'nın göreve geldiğinden bu yana karşılaştığı en ciddi meydan okumaydı ve partisinin dördüncü kez üst üste parlamentoya seçildiği oldukça tartışmalı bir seçimin ardından geldi.
İstifa etmesi yönündeki çağrıların arttığı bir dönemde Hasina meydan okumaya devam etti. Kışkırtıcıları "teröristler" olarak kınadı ve "bu teröristleri sağlam bir elle bastırmak" için destek çağrısında bulundu.
Dakka ve başka yerlerdeki son huzursuzluk, kamu hizmeti işlerinde kotaların kaldırılması talebiyle başladı ancak daha geniş bir hükümet karşıtı harekete dönüştü.
Pandeminin ardından Bangladeş artan hayat pahalılığı ile mücadele ediyor. Enflasyon hızla yükseldi, döviz rezervleri hızla düştü ve dış borcu 2016'dan bu yana iki katına çıktı.
Eleştirmenler bu durumdan Hasina hükümetinin kötü yönetimini sorumlu tutuyor ve Bangladeş'in önceki ekonomik başarısının endemik yolsuzluk nedeniyle sadece Hasina'nın Awami Ligi'ne yakın olanlara yardımcı olduğunu söylüyor.
Ayrıca ülkedeki ilerlemenin demokrasi ve insan hakları pahasına gerçekleştiğini söylüyorlar ve Hasina'nın iktidarının siyasi muhaliflerine, muhaliflerine ve medyaya karşı baskıcı otoriter önlemlerle damgasını vurduğunu iddia ediyorlar. Hükümet ve Hasina bu iddiaları reddetti.
Ancak geçtiğimiz aylarda, BNP'nin birçok üst düzey lideri, hükümet karşıtı protestoların ardından binlerce destekçisiyle birlikte tutuklandı - bir zamanlar çok partili demokrasi için mücadele eden bir lider için dikkate değer bir geri dönüştü.
Hak grupları ayrıca 2009 yılından bu yana güvenlik güçleri tarafından gerçekleştirildiği iddia edilen yüzlerce zorla kaybetme ve yargısız infaz vakasına ilişkin endişelerini dile getirdi.
Hasina'nın hükümeti bu tür ihlallerin arkasında olduğu iddialarını kesin bir dille reddediyor - ancak bu tür iddiaları araştırmak isteyen yabancı gazetecilerin ziyaretlerini de ciddi şekilde kısıtlıyor.
